3. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

içimde yükseldiğini bildirmektedir(Warriss et al. 2005). İlgili çalışmada yapılan gözlemler aynı
zamanda kötü ve zayıf havalandırma ile de ilgili olmakla birlikte günümüz modern tavuklarının
sıcaklık stresine olan hassasiyetlerini göstermek açısından önemlidir.
Sıcaklık Stresinin Sonuçları
Lara ve Rostagno (2013) kronik sıcaklık stresinin broiler perforsummarized the effects of
chronic heat stress on broyler piliçlerin performasına olan etkilerini şu şekilde özetlemişlerdir:
- Yem tüketimi ve canlı ağırlıkta azalma;
- Yemden yararlanmanın bozulması;
- Göğüs eti oranında düşüş, but eti oranında artış;
- Protein birikiminde azalma;
- Et kalitesinde düşüş.
Eş zamanlı beslenmiş broyler piliçlerde düşük canlı ağırlığın sadece %25-35 kadarı yem
tüketimindeki azalmadan kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla genellikle yem tüketiminin olumsuz
etkileri olduğundan fazla düşünülmektedir. Performanstaki depresyonun asıl nedeni sıcaklık stresi
ile ilgilidir(Bonnet et al., 1997; Daghir, 2009). Kronik sıcaklık stresi esnasında plazma kortizol
düzeyi yükselmekte ve tiroid hormone seviyesi ise azalmaktadır(e.g. Sohail et al., 2010). Plazma
kortizol düzeyindeki yükselme kaslarda katabolizmayı(yıkım) ve lipit peroksidaayonunu teşvik
eder ki; bunun bir sonucu olarak ta piliçlerin kas dokusunda MDA(malondialdehit) seviyesinde
artış gerçekleşir (Zhang et al. 2011). Azad ve ark. (2009) göğüs kasında (pectoralis muscle)
oluşan lipit peroksidasyonunun kesim öncesi 2 haftada oluşan sıcaklık stresinin şiddetine
bağlı olarak arttığını tespit etmişlerdir. Ayrıca sıcaklık stresine maruz kalan piliçlerde rectal
sıcaklığın termonötral koşullarda barındırılan yada 34 °C sabit sıcaklıkta yetiştirilen piliçlere
göre yaklaşık 2 C° yükseldiğini ortaya koymuşlardır. Niu ve ark. (2009) ve Song ve ark (2014)
ise sıcak stresinin bağışıklığı ve barsak bütünlüğünü olumsuz etkilediğini rapor etmişlerdir . Bu
son etki enterositlerdeki lipit peroksidasyonu ile ilişkilidir. Gu ve ark (2012) yüksek derecede
korunmuş koruyucu proteinler olan ve hücre tamiri ve korunmasından sorumlu olan sıcak şok
proteinlerinin (HSP70, heat shock proteins) sıcaklık stresi esnasında antioksidan aktiviteyi
uyarmak ve bağırsak mukozasındaki oksidatif hasarı azaltmak suretiyle sıcaklık stresinin olumsuz
etkilerini hafiflettiğini belirtmişlerdir. Sıcak stresinin barsak bütünlüğüne olan negative etkisi
Salmonella enteritidis ile ilgili rapor edilmiş yüksek derecede translokasyondan sorumlu olabilir
ki; bu durum sıcak stresi sonrasında barsak yangısı ve dokularda Salmonella varlığında artışla
sonuçlanabilir(Quanteiro-Filho et al., 2012). İlave olarak, Bonnett ve ark (1997) besin maddesi
sindirilebilirliğindeki azalmayı göstermiştir. Sindirilebilirlikteki azalma yüksek sindirilebilirliğe
sahip yem hammaddelerine veya sindirilebilirliği artırabilecek yem katkılarına olan ihtiyacı
artıracaktır showed that nutrient digestibilities were reduced, which supports the need of using
feed ingredients with a higher digestibility (ve bu yüzden rasyon besin yoğunluğunun artışı da
yüksek kaliteli hammadde ihtiyacını artıracaktır)
Ayrıca ilave etmek gerekirse, pek çok araştırma sonucu sıcaklık stresinin et kalitesini olumsuz
etkilediğini göstermektedir. Örneğin Dai ve ark (2009) 35-42 günler arasında 28°C sıcaklığa
sahip kümeslerde barındırılan broyler piliçlerde 23C°’de barındırılanlara göre göğüs eti pH sı
ve su tutma kapasitesinin azaldığını, renk solukluğunun arttığını ortaya koymuşlardır. Zhang ve
ark. (2012) tarafından yapılan bir başka araştırmada ise 29-42 günler arasında tüm gün yüksek
sabit (34C°) ve değişken sıcaklığa (6 saat 36°C ve kalan zamanda 23°C) maruz bırakılan broyler
piliçlerde et kalite parametrelerinin olumsuz etkilendiği, yüksek sabit sıcaklıkta yaşamanın
415