3. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

P 25 Etlik Hindilerde Kümeste ve Kesimhanede Saptanan Bazı Refah
Göstergeleri ve Eşeyin Etkisi
Aşkın Güney 1 , Mehdi Shekari 1 , Gündüz İlsever 2 , Sezen Özkan 1
1
Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, İzmir, Türkiye
2
Çamlı Yem Besicilik San. Tic. A.Ş. İzmir, Türkiye
Özet
Bu çalışmada ticari hindi sürülerinde kümeste ve kesimhanede yapılan refah ölçümlerinin eşeye
bağlı değişimi incelenmiştir. Kesimden 1 hafta önce (dişilerde 13, erkeklerde 16. hafta) 3 adet
dişi ve 3 adet erkek hindi sürüsünde örneklenen ortalama 100 adet hindide yürüyüş ve gagalama
hasarı, 50 adet hindide ayak tabanı dermatiti, metatarsus ekleminde (hock) amonyak yanığı
ve göğüs derisinde kirlilik-irritasyon görülme sıklığı ve şiddeti kaydedilmiştir. Aynı sürülerde
kesimhanede (n=>150/sürü) yürüyüş puanlaması dışındaki ölçümler tekrarlanmıştır. Ek olarak
çarpmaya bağlı morluklar kaydedilmiş ve göğüs derisindeki değişiklikler göğüs ödemi ve
dermatit olarak sınıflandırılmıştır. Erkek ve dişi bireylerin ele alınan özellikler için oluşturulan
skor gruplarına dağılımı ki-kare yöntemiyle, skor değerlerinin eşeye bağlı değişimi ise Wilcoxon
Kruskal-Wallis yöntemi ile analiz edilmiştir. Çalışmada dişilerde ayak tabanı dermatiti ve diğer
refah problemlerinin oranı, Avrupa’da en son saha çalışmalarında elde edilen sonuçlarla uyumlu
olarak, erkeklerden daha yüksek (P≤0.05) bulunmuştur. Bu sonuçlar dişi kümeslerinde birim
alana konulan hayvan sayısının erkek hindilerden fazla olması ile ilişkilendirilebilir.
Anahtar Kelimeler: Hindi, refah, eşey etkisi, ayak tabanı dermatiti
Giriş
Hayvansal gıdaların üretiminde hayvan refahının sağlanması yüksek verim hedeflerinin ve hayvan
sağlığının korunması bakımından önem taşır. Halen hayvan refahının belirlenmesinde standart
ölçüm yöntemleri geliştirmeye yönelik araştırmalar sürdürülmektedir. Hindi yetiştiriciliğinde
hızlı gelişme, artan vücut ağırlığı ve görece uzun üretim periyodu verimliliğinin korunması için
hayvan refahının hassasiyetle izlenmesini gerektirmektedir. Yürüme güçlüğü oluşturan ayak
problemleri, vücudun değişik bölgelerinde kontak dermatite bağlı lezyonlar, gagalamaya bağlı
yaralar kümeste hayvan refahının belirlenmesinde kullanılabilecek göstergelerdir. Kesimhanede
ise yine ret edilen karkas oranı, kontak dermatit ile ilişkili lezyonlar, gagalama veya çarpmaya
bağlı deri yırtıkları ve çürükler refahın ölçümünde kullanılabilmektedir. Ayak tabanını etkileyen
kontak dermatit etlik piliçler gibi hindilerde de hayvan refahını ve ürün kalitesini olumsuz
etkileyen bir problemdir. Ayak tabanı derisinde hafif renk değişimi ve kalınlaşma ile başlayıp
derin lezyonlara yol açabilmektedir (1). Şiddetli durumlarda ağrı ve yürüme güçlüğü nedeni
ile hayvan refahını olumsuz etkilediği gösterilmiştir. Hareketi etkileyen ayak problemleri hem
hayvan refahı, hem de et kalitesi açısından önemlidir. Yürüme güçlüğü nedeni ile oturmanın
artması, metatarsusun üst kısmında (hock joint) ve göğüste dermatit oluşumunu da artırmaktadır.
Son yıllarda, kanatlı eti üretimi içinde etlik piliçlere göre sınırlı olmakla birlikte hindi
yetiştiriciliğinde refah göstergeleri üzerindeki çalışmalar da artmıştır. Başta ayak tabanı dermatiti
(ATD) görülme ve sıklığı ve şiddeti olmak üzere, göğüs deri lezyonlarının hindiler için önemli
refah göstergeleri olduğu ve kesimhanelerde incelenen hindilerin hemen tamamına yakınında
ayak tabanı lezyonu gözlendiği bildirilmiştir (2). Sunulan çalışmada hindi eti üretiminde başta
564