3. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

aktivite nötrofillerde toksik düzeylerde peroksit ve hidroperoksit birikimine yol açar. Bu
birikimin nötrofillerin öldürme yeteneklerinin azalmasına neden olabileceğini belirten çalışmalar
bulunmaktadır( 4).
Selenyumun Antioksidan Savunma Sistemindeki Rolü
Oksidatif stres serbest radikallerin oksijen tarafından aktif hale getirilmesi ile nükleik asit, amino
asit, protein ve lipidler üzerinde oluşan hasarlardır (2). Serbest radikaller organizmada sağlıklı
hücrelerin yapı ve fonksiyonlarını etkisiz hale getiren moleküllerdir. Canlı organizmada serbest
radikallere karşı sürekli üretilen antioksidanların savunması ile oluşan sisteme antioksidan
sistem denir. Bu sistem hücrelerin çeşitli kısımlarına yerleşmiş ve bu sistemde her birinin özel
görevi olan farklı bileşiklerden oluşmaktadır.(2).
Antioksidanlar, serbest radikallerin hücrelere saldırısını engelleyen ve onları stabil hale getiren,
optimum ve sağlıklı hücrelerin devamlılığı için gerekli bileşiklerdir (8). Vücudun ilk savunmasını
yapan enzim kökenli antioksidanlardan biri glutatyon peroksidaz (GSH-Px) enzimidir(2).
Antioksidanların savunma mekanizmaları hayvanların beslenmesi ile yakından ilişkilidir.
Örneğin; yemde protein ve Se eksikliği, demir ve vitamin C fazlalığı biyolojik moleküllerin
oksidasyonunu ve hücre hasarlarını arttırır (9).
Se’un antioksidan savunma sistemindeki rolü GSH-Px enziminin yapısında bulunmasından
kaynaklanır. GSH-Px hidrojen peroksiti, lipid ve fosfolipid peroksitleri indirger. Böylece serbest
radikallerin ve reaktif oksijen türlerinin oluşumunu önlemiş olur(5).
Selenyumun Sperm Kalitesi Üzerine Etkileri
Kanatlı spermatozoası çoklu doymamış yağ asitlerinden oluşmaktadır. Çoklu doymamış yağ
asitlerinin yüksek mevcudiyeti lipid peroksidasyonunu (LPO) teşvik eder ve spermatozoasının
canlılığını kısıtlar. Sperm zarının lipid peroksidasyonu sonucu reseptör ve enzimlerinin zarar
görmesi zarda aktivite kaybına neden olur. Spermatozoanın akrosom bölümünde geriye dönüşü
olmayan motilite kaybı, metabolik değişimler oluşur. Zar geçirgenliğinin artışı ile hücre
içerisinden dışarıya sızıntı olur ve spermatozoanın yaşam süresi kısalır (10).
Spermatazoanın yapısındaki çoklu doymamış yağ asidi profili çoğunlukla 22:4 n-6 dan meydana
gelmektedir ve lipid peraksidasyonuna en duyarlı olan yağ asididir(11). Lipid peraksidasyonunun
spermin enerji üretme yeteneğini de azalttığı gözlemlenmiştir. Bu nedenle motilite üzerine
doğrudan etkilidir( 12). Horoz yemlerine 0,3 mg/kg organik Se takviyesi yapıldığında seminal
plazmadaki GSH-Px aktivitesinin iki katına çıkarılabildiği ve spermin lipid peraksidasyonuna
olan duyarlılığında azaldığı gözlemlenmiştir.. (11)
Kanatlı üremesinin benzersiz özelliklerinden biri spermatozoanın 1-6 hafta boyunca döllü
yumurta üretmek için sperm depolama kanalında depolanmasıdır. Bu sürede spermatazoanın
stabil olmasını sağlayan bir sistem olması gerekir ki bu da antioksidan sistemidir. Ürogenital
kanaldaki GSH-Px aktivitesi karaciğerdekinden 12 kat fazladır (11). Ayrıca spermin
olgunlaşmasında önemli bir yer olan testislerde de Se’a bağlı GSHPx-4 enzimi bulunmaktadır
(12). Se’a bağlı GSH-Px semen antioksidan sisteminin önemli bir parçasıdır. Özellikle sıcaklık
stresi durumunda (kümes içi sıcaklığı 33-36 C° olduğunda) organik Se ilave edilmiş horoz
yemlerinin gelişmiş semen kalite özelliklerini (sperm sayısı, motilite, ölü sperm yüzdesi) doza
bağlı olarak iyileştirdiği gözlemlenmiştir (11).
619