3. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

P 36 Broyler Damızlıklarda Amino Asit Beslemesinde Güncel
Gelişmeler
H. Ozan Taşkesen
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, Ankara, Türkiye
Özet
Broyler damızlık üretiminde performans özelliklerinin geçmiş yıllarla karşılaştırıldığında
önemli ilerlemeler kaydettiği görülmektedir. Son 50-60 yılda yaşanan ilerlemelerle performansta
sağlanan iyileşme önemli bir ilerlemeyi beraberinde getirmiştir. Bu ilerlemenin temelinde ıslah
çalışmaları yatmakta ve besleme konusundaki gelişmeler de bunu takip etmektedir. Etlik piliç
üretimiyle birlikte damızlık sektörünün de endüstriyel boyutunun önem kazanması, yüksek
rekabet koşulları, yem maliyetlerinin giderek artması, büyüyen kanatlı endüstrisinin çevreye
olan atıkları nedeni ile ortaya çıkan çevre sorunları vb bir kısım zorluklar hayvan besleme
alanında yeni uygulama ve stratejilerin geliştirilmesine olan ihtiyacı giderek artırmaktadır. Bu
yönüyle bakıldığında protein ve amino asit (AA) beslenmesi ile ilgili önemli gelişmeler ve
değişikliklerin ortaya çıktığı görülmektedir. Amino asit endüstrisinin gelişimi ve buna bağlı
olarak pek çok amino asitin ekonomik kullanılabilir maliyette üretimi yanında hammaddelerin
amino asit sindirilebilirlikleri yönünde çok fazla bilgi birikmesi son 10 yılda ihtiyaçlar ve
besleme stratejilerinde önemli değişimlerin oluşmasına yol açmıştır.
Anahtar Kelimeler: Broyler damızlık, sindirilebilir amino asit, üreme performansı, yumurta
kalitesi
Giriş
Damızlık rasyonlarında doğru ham protein (HP) ve amino asit seviyesinin uygulanmasının
büyük önem taşımasının hayvanların doğru beslenmesinin ötesinde de çeşitli nedenleri vardır.
Öncelikle, protein kaynakları ve amino asitler birim maliyeti en yüksek olan hammaddelerdir,
bu bağlamda hayvan için gerekli amino asit seviyesini doğru belirlemek ekonomik olarak
önemli bir tercihtir. İkinci olarak, dışkıyla gerçekleşen azot atımı toprak ve su kaynaklarını
kirleterek çevresel olarak önemli bir negatif etki oluşturmaktadır ve bunun önüne geçilebilmesi
için dışkıdaki azot seviyelerinin kontrolü önem arz etmektedir. Üçüncüsü, hayvanlarda sıcaklık
stresine neden olan besin maddelerinin başında düşük kaliteli protein kaynakları gelmektedir.
Rasyon protein ve amino asitlerinin böyle bir stres oluşturmasının nedeni, yemdeki protein ve
amino asitlerin vücut veya yumurta proteinine dönüşüm oranındaki zayıflıktır (1). Endojen veya
rasyon amino asitlerinin vücut ya da yumurta proteinine dönüşümü harcanan metabolik enerjiye
nazaran etkin olmayabilir. Kanatlılarda fazla azotu elimine etme sürecinde yüksek miktarlarda
metabolik enerji kullanılarak vücut sıcaklığı yükselir. Ağırlık artışı veya yumurta üretiminde
kullanılmayan azotun toksik olmayan bir form olan ürik aside dönüştürülerek vücuttan atılması
gerekir. Ürik asidin üretimi önemli miktarlarda metabolik enerji harcanarak, bu enerjinin büyüme
ve yumurta üretimi için gereken enerjiden kısılmasına neden olur (1).
Gerek broylerlerde, gerekse damızlıklarda rasyonların ideal amino asit konseptine göre
formülasyonu protein ve amino asit kaynaklı sorunları azaltmada en etkili çözümdür. Pratikte,
gereksinimlere tamı tamına karşılık gelecek, ideal amino asit temelli bir yem formülasyonu
636