3. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

Selenyumun Kuluçka Verim Özelliklerine Etkisi
Damızlıkçı işletmelerin başarı analizinde, kuluçka sonuçlarına dair parametreler oldukça
önemlidir.(13) Kuluçkahane performansı, çıkış gücü ve kuluçka randımanı gibi ekonomik
kriterlere göre değerlendirilmektedir(14) Kuluçka randımanında meydan gelen kayıpların
nedenlerini bilmeden, elde dilen sonuçları yorumlamak zordur. Normal koşullar altında kuluçka
randımanının % 82-85 arasında olması ve % 15-18’lik kayıp olması beklenmektedir. ( 13). Bu
oranın sağlanamamasının nedenlerinden biri de damızlıkların beslenmesindeki eksikliklerdir.
Vitamin ve mineral eksikliklerinin embriyo ölümlerine ve yapısal bozukluklara neden olduğu
çok iyi bilinmektedir. Özellikle dölsüzlük ve erken embriyo ölümleri Se eksikliğinden
kaynaklanabilir. Optimum Se düzeyini yakalamak zor olsada organik Se kullanımı döllülüğü ve
kuluçka randımanını arttırmaktadır. (15)
Embriyo dokularının lipid bölümleri yüksek oranda doymamış yağ asiti içerir. Bu yüzdende lipid
peroksidasyonuna karşı duyarlıdır ve bir antioksidan savunmasına gerek duyar. Embriyogenesis
ve çıkış sonrası gelişimi boyunca antioksidan sisteminin gelişiminde maternal diyet önemli bir
belirleyicidir. Yumurtadan yeni çıkmış civcivin antioksidan sistemi yağda çözünen antioksidanlar
vit E ve karotenoidler, suda çözünen antioksidanlar askorbik asit ve glutasyon içerir. Yanı sıra
antioksidan enzimleri süperoksitdismütaz, GSH-Px ve katalaz, Se içerir. Vit E ve karotenoidler
yumurta sarısından ve embriyonik dokulardan transfer edilir. Yumurtanın Se içeriği ise Se un
yemdeki konsantrasyonuna bağlıdır. ( 11).
Embriyoyu lipit peroksidasyonundan (LPO) korumak yumurta sarısındaki antioksidanların
görevidir. Embriyo gelişiminin 19. gününde dokularda PUFA, LPO ve oksijen kullanımı
arttığından dokulardaki doğal antioksidan depoları embriyoyu korumada yeterli değildir ve bu
yüzden bu dönem embriyo için oldukça risklidir. Ayrıca, çıkıştan sonraki ilk haftalık dönemde
civciv gelişimi boyunca antioksidanlar endokrin ve sindirim sisteminin talep ettiği yağların
kullanımını sağlamaktadırlar. Embriyo gelişimi reaktif oksijen türlerinin (15) miktarı ile ilişkili
olarak şekillenir ve çıkıştan sonra civcivler yüksek oksijen basıncına maruz kaldıkları için
ROS’un etkisi artar. Civcivin sarı kesesindeki antioksidanlar, çıkıştan sonra civcivi ROS’a karşı
korur(8). Kuluçkadan yeni çıkmış civcivin GSH-Px aktivitesi enzimin Se’a bağlı ve serbest
formları tarafından temsil edilir. Bu enziminlerin dağılımında bir doku spesifitesi vardır. Özellikle
karaciğerde Se-GSH-Px aktivitesi tüm doku çalışmalarında non- GSH-Px aktivitesinden daha
yüksek çıkmıştır. (11)
Se Kaynakları ve Biyo Yarayışlılığı
Kanatlı üretiminde karma yeme organik veya inorganik Se katkısı yapılmaktadır. Sodyum selenit
ve sodyum selenat bugün yem endüstrisinde yaygın olarak kullanılan Se’un inorganik formlarıdır
(1). Organik Se ise yüksek seviyede Se içeren ortamda yetişen bir maya olan Saccharomyces
cerevisiae’den elde edilmektedir. Yemler Se’u sadece organik formda ve başlıca Selenometiyonin
(SeMet) olarak içerirler. Bu yüzden hayvanlar Se’un bu formuna adapte olmuşlardır (2). SeMet
yumurta albümindeki toplam Se un %53-71 ini kapsar. Yumurta sarısındakinin de %12-19 unu
kapsar. SeMet Se’un spesifik olmayan bir formudur . Bu yüzden insanlarda ve hayvanlarda Se’un
depo formu olarak kabul edilir. Metiyonin havuzunun kurucu maddesi olarak metabolize edilir
ve belirli bir metabolik işlemden etkilenmez. Kas proteinlerinde non-spesifik olarak birikmiş
SeMet stres durumunda Se gereksinimi arttığında Se rezevlerini inşa edebilir. (11)
620