George Orwell - 1984

akışta yalnızca birer kısaltma gibi görünmekle birlikte,
ideolojik niteliklerini anlamlarından değil de yapılarından
alan pek çok sözcük bulunuyordu.
Anlaşıldığı kadarıyla, herhangi bir siyasal anlamı
olan ya da olabilecek her şey B sözdağarcığına alınmıştı.
Her örgüt ya da topluluk, öğreti, ülke, kurum ya da kamu
yapısının adı, türetildiği kök korunarak, en az heceyle
kolayca söylenebilecek tek bir sözcüğe indirgenmişti.
Örneğin, Gerçek Bakanlığı'nda Winston Smith'in çalıştığı
Arşiv Dairesi'ne Arda, Kurgu Dairesi'ne Kurda, Televizyon
Programları Dairesi'ne de Telda deniyordu. Burada
amaç, yalnızca zaman kazanmak değildi. Yirminci
yüzyılın ilk otuz kırk yılında bile kısaltılmış sözcük ve
deyimler siyasal dilin belirleyici özelliklerinden biri olmuş
ve bu tür kısaltmaların en çok totaliter ülkeler ve
totaliter örgütlerde kullanıldığı görülmüştü. Örnekse,
Nazi, Gestapo, Komintern, Inprecor 1 , Ajitprop 2 gibi sözcükler.
Bu uygulama ilk başlarda içgüdüsel bir biçimde
benimsenmişse de, Yenisöylem'de bilinçli bir amaçla
kullanılıyordu. Bir adı böyle kısaltmakla, yapabileceği
çağrışımların çoğunun önü kesilerek, anlamının daraltılıp
ustaca değiştirilebildiğinin farkına varılmıştı. Örneğin,
Komünist Enternasyonal sözcükleri, insanlığın evrensel
kardeşliği, kızıl bayraklar, barikatlar, Karl Marx ve
Paris Komünü'nün iç içe geçtiği bir görünümü çağrıştırır.
Oysa Komintern sözcüğü, yalnızca sağlam yapılı bir örgütü
ve açık seçik tanımlanmış bir öğreti birliğini akla
getirir. Nerdeyse bir iskemle ya da masa kadar tanıması
1. Dördüncü Enternasyonal tarafından yayımlanan aylık Marksist dergi. Adı,
derginin dünyanın dört bir yanındaki devrimcilerin makaleleri ve mektuplarını
çevirip yayımladığı anlamında, International Press Correspondance (Uluslararası
Basın Yazışmaları) sözcüklerinin ilk hecelerinin birleştirilmesinden oluşur.
(Ç.N.)
2. Ajitasyon ve propaganda. (Ç.N.)