Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

emissiereductie als technisch-strategisch vraagstuk
van eu-commissaris Piebalgs: “Europa is tegen 2030 voor 90 procent van zijn
oliegebruik, en 80 procent van zijn gasgebruik afhankelijk van importen; die
trends zijn ongebroken, ondanks Europa’s commitment om hernieuwbare energie
te ontwikkelen.”
Kolen zijn vanuit klimaatoogpunt het meest relevant. Het gebruik van kolen
groeit met 1,4 procent per jaar. 19 Bijna 70 procent van de kolen wordt benut voor
opwekking van elektriciteit, de meest groeiende van alle sectoren, en dat groeit
naar 79 procent in 2030. Daarmee is dat aandeel in de mondiale opwekkingscapaciteit
bijna 40 procent. Het aandeel van kolen in de primaire energie blijft in een
bau-situatie vrijwel gelijk (23% nu, 22% in 2030). De kapitaalvoorraad aan
krachtcentrales is op kolen ingesteld. Van de kolen wordt 16 procent gebruikt in
de industriële sector, met name in de staalindustrie, en dat zakt naar 12 procent. 20
Er zijn twee redenen waarom het gebruik van kolen in de komende decennia
vanuit klimaatoptiek het echte knelpunt vormt.
De eerste reden voor het belang van kolen ligt in de koolstofintensiteit ervan.
Zoals eerder gezegd, is de emissie per eenheid energie van kolen veel hoger dan
die van olie en gas. Een switch van kolen naar gas levert bij gelijkblijvende energie-efficiëntie
een emissiereductie van ten minste 43 procent op. Daarmee lijkt
het voor de hand te liggen kolen te vervangen door gas en olie, maar zo eenvoudig
ligt dat niet vanwege de ruime beschikbaarheid van kolen.
Die ruime beschikbaarheid van kolen in verhouding tot olie en gas (zie tekstbox
4.4) vormt de tweede reden voor hun belang. Het verbruik van de bestaande
voorraden olie en gas past binnen het co2-budget voor de komende decennia, dat
van kolen niet. Er is deze eeuw nog een ruimte voor uitstoot van circa 600 gtc
(zie tekstbox 4.2). Als we alle nu bekende conventionele reserves olie en gas nog
in deze eeuw in hun geheel zouden gebruiken, dan zouden er slechts zo’n 200
gtc de lucht in gaan. 21 Dus voordat het emissiebudget van 600 gtc ton is opgebruikt,
zijn de gewone olie- en gasvoorraden allang op. Schaarste zal bovendien
een toenemend deel van de beschikbare olie doen gebruiken als grondstof voor de
chemische industrie.
Het gebruik van de bestaande voorraden kolen past daarentegen niet binnen het
co2-budget: die voorraden zijn nog goed voor circa tweehonderd jaar en
daarom zijn ze vooralsnog absoluut niet weg te denken uit de mondiale energievoorziening.
De voorraden zijn relatief goedkoop en redelijk verspreid over de
wereld, in het bijzonder in de vs, Australië, China en India. De prijs is vooral
van belang in ontwikkelingslanden, waar de helft van alle nieuwe elektriciteitscentrales
zou moeten komen. Kolen zijn voor veel landen dé optie voor voorzieningszekerheid
(al verschilt de relevantie per regio) (MacFarland et al. 2004;
ciab/iea 2005). Kolen worden bovendien belangrijker, omdat het in de nabije
toekomst mogelijk is om met vergassingstechnologie (zie bijlage 3) uit kolen
zowel schoon gas te maken alsook vloeibare brandstof voor transport. Dus als
de olieprijs op een blijvend hoog peil zou komen, en als conventionele olie zou
115