Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

70
klimaatstrategie – tussen ambitie en realisme
ecosystemen te reconstrueren zijn. Deze veranderingen komen overeen met
wat van klimaatveranderingen bekend is. Ook van toekomstige klimaatverandering
verwachten zij grote gevolgen voor de bestaande ecosystemen. Wel
zien zij verschillen in aanpassingsvermogen: sommige ecosystemen vertonen
een grotere traagheid om zich aan een veranderend klimaat aan te passen dan
andere. Graslanden hebben een groter aanpassingsvermogen dan bosgebieden.
Veranderingen in het klimaat gaan over het algemeen ten koste van de soortenrijkdom.
Er bestaat simpelweg een schaarste aan soorten die goed bestand
zijn tegen de nieuwe klimatologische omstandigheden. Hoe sneller de veranderingen
optreden, hoe groter de gevolgen voor de soortenrijkdom zijn. De
meeste beboste ecosystemen zouden slechts in staat zijn om zich aan te passen
aan een temperatuurstijging van 0,05 °C per decade. Leemans en Eickhout
geven aan dat de grootste veranderingen zijn te verwachten in de toendragebieden
en voor de naaldwouden.
Waaraan zou Nederland zich moeten aanpassen?
Het Milieu- en Natuurplanbureau (mnp) (2005) heeft een uitgebreide inventarisatie
gemaakt van de effecten van klimaatverandering in Nederland. Tabel 3.1 is
op deze inventarisatie gebaseerd, waarbij geldt dat de laatste vier kolommen een
beleidsgerichte interpretatie zijn van het rapport.
Klimaatverandering betekent voor Nederland dat de zomers waarschijnlijk
gemiddeld warmer worden, waardoor de kans op extreem warme en droge
zomers toeneemt. De zomer van 2003 was naar huidige maatstaven extreem
warm en droog; uit weersimulaties blijkt dat dit rond 2050 een gemiddelde
zomer zou kunnen zijn (Selten en Dijkstra 2005). De winters zullen waarschijnlijk
zachter worden. Qua temperatuur wordt het klimaat in Nederland geleidelijk
meer mediterraan. Daardoor zal de intensiteit van de hydrologische cyclus waarschijnlijk
toenemen, wat zich vertaalt in een hogere gemiddelde neerslag, maar
ook in een grotere variabiliteit in neerslagpatronen. Daardoor zouden we te
maken kunnen krijgen met meer perioden van grotere wateroverlast dan we nu
gewend zijn, maar waarschijnlijk ook met meer perioden van droogte. Het
klimaat lijkt te verruwen (zie tabel 3.1). Hiermee is nog slechts een beeld
geschetst van de geleidelijke klimaatverandering die Nederland te wachten staat.
Het kan ook zijn dat klimaatverandering komt in de vorm van abrupte omslagen.
Een van de mogelijkheden die daartoe zou kunnen leiden is een verandering van
de zeestromen die ons klimaat momenteel zo gematigd maken (Schneider en
Lane 2004).
In het kader van het Nationaal Onderzoeksprogramma Mondiale Luchtverontreiniging
en Klimaatverandering is een aantal mogelijke gevolgen van klimaatverandering
voor Nederland in kaart gebracht (Van Ierland et al. 2001). Er is gekeken
naar de thema’s veiligheid, waterkwaliteit en beschikbaarheid, biodiversiteit,
energie, voedsel- en plantaardige productie, gezondheid en grondgebruik en
ruimtelijke ordening. Binnen deze keur van thema’s komt in het licht van de
verwachte klimaatverandering de sleutelrol van water naar voren. Dat is deels het