Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

52
klimaatstrategie – tussen ambitie en realisme
Ethische benaderingen zijn vruchtbaar wanneer ze een gedeeld platform bieden
aan partijen om tot overeenstemming te komen via een gevolgenethische afweging,
maar ze zijn contraproductief en drijven partijen uit elkaar wanneer ze
ontaarden in verwijten over onethisch gedrag op beginselethische gronden. In
een heterogene omgeving kan men beter uitgaan van wederzijdse belangen en de
mogelijkheden om wederzijds voordeel te behalen. Waar het vanuit rechtvaardigheidsoogpunt
wenselijk is uit te gaan van het beginsel dat de vervuiler
betaalt, blijkt de harde praktijk er vaak toe te leiden dat degene die schade lijdt
genoodzaakt wordt te betalen.
2.3.4 het politieke besluitvormingsproces
Het klimaatprobleem is met veel onzekerheid omgeven, waardoor het gevoel van
urgentie over het probleem manipuleerbaar wordt, zowel in alarmistische als in
badinerende richting. Enerzijds kan worden waargenomen dat het bestaan van
belanghebbenden bij een probleem ook een goede garantie is voor het voortbestaan
van dat probleem of ten minste het gevoel van urgentie erover, vooral
wanneer overheden als subsidiegever in beeld komen. In de afgelopen twintig
jaar is een omvangrijke groep van belanghebbenden bij het klimaatprobleem
ontstaan. Bij de tiende cop-conferentie in Buenos Aires in december 2004
kwamen circa 6000 deelnemers bijeen, in Montreal in 2005 waren dat er 10.000,
onder wie vertegenwoordigers van regeringen, internationale organisaties en
ngo’s. Het belang van een efficiënte vergadering verklaart die aantallen niet, het
bestaan van netwerkende belanghebbenden wel. Anderzijds zijn met het te
voeren emissiereductiebeleid grote economische en politieke belangen gemoeid,
zodat er ook belanghebbenden zijn die het probleem liever wegdefiniëren. Energie-intensieve
industrieën zullen bij een verrekening van externe milieueffecten
voor hoge kosten komen te staan. Dat is niet zozeer een probleem binnen zulke
sectoren (immers, alle spelers worden met dezelfde kosten geconfronteerd en de
concurrentieverhoudingen worden niet veranderd), maar des te meer tussen
sectoren (consumenten zullen bij internalisering van milieueffecten anders gaan
consumeren). Ook in politieke zin zijn er grote belangen, omdat klimaatbeleid
economische groei in de weg kan staan en omdat factoren zoals energiezekerheid
een groot politiek gewicht hebben.
In een ideale taakverdeling draagt de wetenschap kennis aan en velt de politiek
een oordeel. Deze taakverdeling werkt bij de klimaatdiscussie niet optimaal.
Beleidsmakers hebben vaak niet de kennis die nodig is om de wetenschappelijke
basis van onderzoek goed op waarde te schatten. Te weinig wordt onderkend dat
onderzoek soms de functie vervult van ‘fluiten in het donker’. Daarnaast
ontstaan cirkelredeneringen: een politieke keuze in het donker wordt onderbouwd
met een quasi-technische keuze die feitelijk zelf een politieke keuze is.
Juist omdat de toekomst zo onzeker is, bestaat er relatief veel ruimte om uitkomsten
te beïnvloeden door de keuze van schijnbaar technische groeivoeten: bevolkingsgroei,
mate van economische groei, mate van convergentie van economieën,
veranderingen in de koolstofintensiteit van het bbp, enzovoort. De keuze van een