Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

192
klimaatstrategie – tussen ambitie en realisme
Ook geldt dat ‘grote vervuilers’ niet automatisch enthousiaste leden van een
coalitie zijn. Weliswaar hebben ze waarschijnlijk een groot mitigatiepotentieel,
maar ze zullen vooral geïnteresseerd zijn in het betrekken van andere grote
spelers. Voor de belangen of bijdragen van kleine onderhandelingspartners geeft
men de eigen beleidsdiscretie niet op. Daarnaast kunnen beginselen van ethiek of
rechtvaardigheid een verstorende rol spelen: grote vervuilers zijn niet onmiddellijk
in voor coalitievorming op basis van het beginsel dat de vervuiler betaalt, al
zal de retoriek anders luiden.
Coalities moeten niet alleen belangen coördineren, maar moeten voor geloofwaardig
functioneren ook stabiel zijn. De speltheorie leert dat grote groepen min
of meer gelijksoortige landen moeilijk tot omvangrijke stabiele coalities komen,
omdat de stimulans om een eenmaal gevormde coalitie weer te verlaten, te groot
is. Daarmee worden immers de baten van de coördinatie via liftersgedrag grotendeels
genoten en de kosten geminimaliseerd. Sancties op uittreden kunnen de
stabiliteit van een coalitie verhogen, maar verhogen ook de drempel om toe te
treden. Een zorgvuldige balans tussen wortel en stok is dus geboden. Voorbeelden
van wortel zijn directe betalingen en no lose commitments; voorbeelden van
stok zijn boetes of handelssancties. Issue linking kan als wortel maar ook als stok
worden gebruikt.
Leiderschap binnen de unfccc
In paragraaf 5.4.3 is aangegeven dat informele verbanden binnen de unfccc een
belangrijke rol spelen in de voorbereiding van de besluitvorming. In paragraaf
5.4.1 is vastgesteld dat coalitievorming in allerhande deelverbanden mogelijk is,
naast de gevormde coalitie met gedifferentieerde verplichtingen van het Kyotoprotocol.
Coalities kunnen binnen en op basis van de unfccc leiderschap uitoefenen.
Dat zou bijvoorbeeld een coalitie van grote vervuilers kunnen zijn, alleen
al omdat allen voordeel hebben bij de effectiviteit van zo’n coalitie. Mits de schadefuncties
niet te zwak zijn, lijkt het ook niet aantrekkelijk om snel uit de coalitie
te treden, waarmee een zekere stabiliteit kan worden gewaarborgd. Toch zal in de
praktijk van de unfccc zo’n coalitie wel enkele compromissen moeten sluiten.
Zo is het bijvoorbeeld nauwelijks denkbaar dat niet elk werelddeel minstens één
land in zo’n coalitie van groten heeft. Voor Afrika is dat moeilijk, want zelfs
Nigeria en Zuid-Afrika zijn mondiaal kleine vervuilers. Tevens ligt het voor de
hand dat er enkele ontwikkelingslanden deelnemen, om twee redenen: hun
bijdrage aan de netto-emissie zal snel toenemen en het aandeel obg ligt bij
ontwikkelingslanden nog hoog (vooral door methaan).
Een collectief van doorslaggevende betekenis zou gevormd kunnen worden uit
een beperkte groep hoofdvervuilers, klein genoeg in aantal om tot effectieve
deals te komen en met een zodanig groot gewicht in de netto mondiale uitstoot
dat de belangen en bijdragen van spelers buiten de coalitie van relatief gering
belang zijn. Een dergelijke coalitie kan door haar omvang ook politieke macht
uitoefenen en daarmee liftersgedrag van buitenstaanders beperken. Het is dus
van kardinaal belang dat, zelfs als dit collectief geïnstitutionaliseerd kan worden