Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

More documents

Recommendations

Info

internationale coördinatie van klimaatbeleid In sommige milieukringen (en ook in de speltheorie) wordt – wel erg lichtvaardig – geopperd dat handelssancties het wereldwijde klimaatbeleid, of coalitievorming daarbinnen, veel geloofwaardiger en effectiever zouden kunnen maken. Deze benadering is naïef. Zij verliest volstrekt uit het oog hoe buitengewoon moeizaam de gatt tot stand is gekomen (en na welke lange voorgeschiedenis, waarbij handelspolitiek voor allerlei doeleinden werd gebruikt, met desastreuze gevolgen), en hoe en waarom diezelfde gatt geleidelijk tot een substantiële verlaging van handelsbelemmeringen heeft kunnen komen die blijvend zijn. De gatt, en in versterkte mate de wto sinds 1995, heeft daarbij een wereldwijd publiek goed geschapen en ontwikkeld: het wereldhandelsrecht dat geldt voor ieder land, klein of groot, (dat lid is) en bovendien strikt bewaakt waarom en wanneer men wel en niet belemmeringen mag invoeren (of handhaven) en in hoeverre. Dit heeft welvaart gebracht en de potentie is nog veel groter. In geen geval mag dit publieke goed worden aangetast, voor Nederland niet, voor de eu niet, maar net zo goed voor arme landen niet. Unilaterale sancties passen daar niet in (behalve in precies omschreven gevallen die met het klimaat niets van doen hebben). De consensus in de wto is dat milieukwesties in milieuorganisaties dienen te worden opgelost en dat de wto geen milieu-institutie is of ooit moet worden. Maar wat te doen indien sancties ‘multilateraal’ in internationale milieuverdragen, waaronder wellicht een toekomstig klimaatverdrag, als optie worden opgenomen? Van de ongeveer 300 internationale milieuverdragen zijn er zo’n twintig met dergelijke sancties. 7 Een ervan is het ozonverdrag van Montreal. In 1995 is Rusland (evenals Wit-Rusland en Oekraïne) door consensus bij de verdragspartijen gedwongen om van uitstel van de implementatie af te zien, aangezien gevreesd werd dat daarmee een kettingreactie van ‘lekken’ zou ontstaan die een waterdichte uitvoering onmogelijk zou maken. Sancties zijn daarbij niet gehanteerd, maar de dreiging was onmiskenbaar aanwezig. Gezien de grote obstakels om een wereldwijde klimaatstrategie af te dwingen, werkt dit multilaterale voorbeeld aanstekelijk. Toch ligt dit idee niet voor de hand. Ten eerste, Rusland was (en is nog steeds) geen wto-lid en daarmee hebben wto-leden juridisch de handen vrij; voor wto-leden onderling ligt dat zeker niet in de rede. Ten tweede, de verenigbaarheid van die twintig milieuverdragen en de wto is een heikele kwestie die reeds jaren onderhandeld wordt in de cte (comité voor handel en milieu), vooralsnog zonder resultaat. Tot nu toe zijn er geen cases voorgelegd aan het wto-geschillenbeslechtingsmechanisme. Een ‘handelsverbod’ op een product x tussen bijvoorbeeld landen die een klimaatconventie zouden tekenen en landen die dat niet doen, ter voorkoming van ‘lekken’, is discriminatoir en daarmee rechtstreeks in strijd met het meest fundamentele beginsel van de gatt. Non-discriminatie geldt voor overeenkomstige producten (‘like’ products) en die aanduiding opent een ware doos van Pandora van ingewikkelde jurisprudentie in Genève. Hoofdprobleem is dat uiteenlopende wijzen van voortbrenging van x aan het product zelf (meestal) niet te merken zijn, terwijl die voortbrenging er voor het klimaat wel toe kan doen. Stel: (laaggeprijsde) elektriciteit wordt in land a ingevoerd uit b, maar a, als lid van de klimaatconventie, produceert elektriciteit alleen volgens bepaalde normen (bijvoorbeeld met een lage co2-uitstoot), terwijl het niet-lid b zich daar niet aan houdt, co2 ook niet beprijst en dus goedkoop is. Stel tevens dat a en bwto-leden zijn. In de wto zouden in dit geval sancties verboden zijn, want de elektriciteit als zodanig is een like product. In de (veronderstelde) klimaatconventie vormt b een free rider die de effectiviteit van een mondiale coördinatie ondermijnt en dus dient te worden gedisciplineerd. Voor elektriciteit kan men ook snijbloemen invullen uit kassen die met kolen worden verwarmd tegenover kassen die 183
184 klimaatstrategie – tussen ambitie en realisme op zonne-energie draaien (in gebieden die warmer zijn en zon in overvloed hebben). Of allerlei andere producten. Om het nog lastiger te maken, mocht dit soort gevallen ooit in een klimaatconventie onder sancties vallen, dan zijn ze gedekt onder een multilateraal regime. Maar ogenschijnlijk niet hiervan te onderscheiden maatregelen zouden net zo goed het gevolg kunnen zijn van unilaterale regelgeving in een land dat een dergelijke voortbrenging niet toestaat en daarmee dreigt een inbreuk te plegen op artikel 3 van de gatt (nationale behandeling van like products). Deze unilaterale, mogelijke inbreuken zijn wel uitvoerig in de conflictbeslechting van de gatt/wto aan de orde geweest en hebben slechts deels helderheid gebracht: verschillende zaken zijn duidelijk verboden (bijvoorbeeld oorsprong uit specifieke landen; kwantitatieve restricties, artikel 11 van de gatt, dus ook een importverbod), maar de jurisprudentie is op zijn minst problematisch, onder andere omdat de bewijslast nou eenmaal bij de aanklager ligt en regelgevende autonomie van de wto-leden vergaand beschermd is. De knoop zit gedeeltelijk bij de uitleg van like en unlike. De jurisprudentie hanteert daarbij vier criteria: (1) de eigenschappen, aard en kwaliteit van het product (milieuvriendelijker kan als kwalitatief hoger worden beschouwd); (2) de tariefclassificatie van de HS (van de werelddouaneorganisatie); (3) de smaken en gewoonten van consumenten, onder andere (maar niet alleen) te meten met bijvoorbeeld kruiselasticiteiten; (4) het eindgebruik van het product. Het hoogste juridische orgaan van de wto (het Appelate Body) benadrukt dat deze criteria echter nooit mechanisch mogen worden toegepast, een geval-tot-gevalbenadering blijft geboden. De andere knoop is te vinden bij de uitleg van twee uitzonderingsgronden van de eerdere verbodsbepalingen, en wel in artikel 20 van de gatt. Het gaat hierbij om (i) de inleiding van dit artikel (chapeau), (ii) sub b: ‘necessary to protect human, animal or plant life or health’, en (iii) sub g: ‘relating to the conservation of exhaustible natural resources’ in samenhang met binnenlandse restricties. Deze uitleg is voer voor juristen, maar de vraag is of men daar tevreden mee kan zijn. In de casuïstiek tot heden toe valt niet zo veel lijn te ontdekken. Zo is onder artikel 20(g) erkenning verkregen voor nationale maatregelen voor het behoud (conservation) van schone lucht en tevens van de nationale olievoorraad (!). Onder artikel 20(b) zijn maatregelen verenigbaar met de wto bevonden die beoogden de luchtvervuiling te verminderen die het gevolg is van benzineverbruik. 8 Aard en inhoud van de verplichtingen Allereerst kan de aard van de verplichtingen uiteenlopen. Multilaterale verdragen hoeven niet of niet alleen over absolute reductiedoelen te gaan. In een dergelijk kader zou een Kyoto ii-verdrag deel uitmaken van een veel breder web van verdragen of committeringen. Verplichtingen moeten worden ingepast in een lang tijdpad en in een rationele mondiale strategie die rekening houdt met lokale situaties en kosteneffectieve toepassingen op specifieke plaatsen. De verdeling van de lasten en de plaats waar mitigatie kosteneffectief plaatsvindt, hoeven niet samen te vallen. Eerder is reeds gewezen op de enorme kostenvoordelen die voortvloeien uit dit onderscheid. Verder kan men bij de aard van de verplichtingen denken aan min of meer vrij te kiezen menu’s van mitigatiemethoden in unfccc-verband. Een expliciete en geregistreerde keuze is transparant en verifieerbaar, eventueel ook sanctioneerbaar. Hiermee kan tegemoetgekomen worden aan de wijdverbreide aarzeling in de wereld om zich op absolute reductiever
Page 1 and 2:
Klimaatstrategie - W E T E N S C H
Page 3 and 4:
De Wetenschappelijke Raad voor het
Page 5:
Omslagfoto: © Corbis Omslagontwerp
Page 9 and 10:
8 klimaatstrategie - tussen ambitie
Page 11 and 12:
10 klimaatstrategie - tussen ambiti
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
100 klimaatstrategie - tussen ambit
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134: 132 klimaatstrategie - tussen ambit
Page 183: 182 klimaatstrategie - tussen ambit
Page 235:
Page 239 and 240:
1 238 klimaatstrategie - tussen amb
Page 241 and 242:
Page 243 and 244:
Page 245 and 246:
Page 247 and 248:
Page 249 and 250:
Page 251 and 252:
Page 253 and 254:
Page 255 and 256:
Page 257 and 258:
Page 259 and 260:
Page 261 and 262:
Page 263 and 264:
Page 265 and 266:
Page 267 and 268:
Page 269 and 270:
Page 271 and 272:
Page 273 and 274:
Page 275 and 276:
Page 277 and 278:
Page 279 and 280:
Page 281 and 282:
Page 283 and 284:
Page 285 and 286:
Page 287 and 288:
Page 289 and 290:
Page 291 and 292:
Page 293 and 294:
Page 295 and 296:
Page 297 and 298:
Page 299 and 300:
Page 301 and 302:
Page 303 and 304:
Page 305 and 306:
Page 307 and 308:
Page 309 and 310:
Page 311 and 312:
Page 313 and 314:
Page 315 and 316:
Page 317 and 318:
Page 319 and 320:
Page 321 and 322:
Page 323 and 324:
Page 325 and 326:
Page 327 and 328:
Page 329 and 330:
Page 331 and 332:
Page 333 and 334:
10 332 klimaatstrategie - tussen am
Page 335 and 336:
Page 337 and 338:
Page 339 and 340:
Page 341 and 342:
Page 343 and 344:
Page 345 and 346:
Page 347 and 348:
show all

Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?