Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

54
klimaatstrategie – tussen ambitie en realisme
Richtinggevend is in de eerste plaats de mondiale declaratoire consensus over het
bestaan van het broeikaseffect en de oorzaken ervan. Het ipcc functioneert
steeds meer als een neutrale kennisinstelling die onderzoeksresultaten van
wetenschappers bij elkaar brengt en coördineert. De kennis is dan ook steeds
minder omstreden. Ook is met het Kyoto-protocol vastgelegd dat actie moet
worden ondernomen en er zijn doelen gesteld. In het licht van de nog bestaande
onzekerheid en de terughoudendheid van landen om zich voor een lange termijn
aan vergaande doelstellingen te binden, is gekozen voor een beperkte, haalbare
doelstelling voor een relatief korte termijn. De zogenoemde Annex i-landen
(ontwikkelde landen) als geheel brengen in de periode tussen 2008 en 2012 hun
emissieniveau terug tot ten minste 5 procent beneden het niveau van 1990. Een
verband tussen deze doelstelling en de uiteindelijk noodzakelijke doelstelling
ontbreekt om de eenvoudige reden dat het doel niet gespecificeerd is. Het is maar
een begin. De Kyoto-inspanning (gevolgd door business as usual na 2012) is in
2100 goed voor een verschil van circa 0,1 °C en 1,5 centimeter zeespiegelstijging
ten opzichte van business as usual (House of Lords 2005).
Geredeneerd vanuit het voorzorgsbeginsel is de beperkte doelstelling functioneel,
omdat de strategie flexibel moet kunnen inspelen op toekomstige kennis; de
maatregelen kunnen immers zowel te veel als te weinig of verkeerd gericht zijn.
De keerzijde daarvan is wel dat landen noch bedrijven een duidelijke richtlijn
hebben over hoe de maatregelen zich na verloop van tijd zullen ontwikkelen,
zodat investeringen op de lange termijn mogelijk onvoldoende worden aangemoedigd.
Met het Kyoto-protocol is het probleem niet opgelost, maar is wel vastgelegd
dat de oplossing gezocht moet worden in internationaal gecoördineerde
reductie van emissies.
In de tweede plaats is er internationale erkenning voor de verschillende posities
van rijke en arme landen. Er bestaat overeenstemming over het gegeven dat de
oorsprong van het probleem in belangrijke mate ligt bij de sterke economische
groei in de rijke landen in de afgelopen 150 jaar, zij het dat de wijze waarop de
menselijke invloed geteld wordt sterk van invloed is op vraag waar het zwaartepunt
van de emissies lag, ligt en in de toekomst zal liggen – de oeso-landen zijn
in de toekomst in elk geval niet meer bepalend. Ook bestaat consensus over het
belang van arme landen om ruimte te hebben voor economische groei. Die groei
moet op een meer energie-efficiënte wijze plaatsvinden dan in de rijke landen is
gerealiseerd. Er is aandacht voor het probleem van technologieoverdracht naar
zich ontwikkelende landen en voor specifieke aanpassingsproblemen in afzonderlijke
landen. Op het moment dat die consensus in meer concrete maatregelen
moet worden omgezet, stokt echter het proces in verdeeldheid van belangen. Het
Kyoto-protocol spreekt van common but differentiated responsibilities.
Praktisch-operationeel is in de derde plaats de keuze van de instrumenten. Er is
overeenstemming dat de oplossingen pragmatisch en flexibel moeten zijn en dat
de spelregels niet iedereen in dezelfde mate kunnen binden. Pragmatische instrumenten
als emissiehandel vinden wel internationale steun, maar komen nog