Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

130
klimaatstrategie – tussen ambitie en realisme
4.6 route 3: ontbossing, bebossing en koolstofopslag op
het land
4.6.1 het belang van de route
Bossen zijn een opslagplaats van koolstof en vormen het grootste deel van de
natuurlijke absorptiecapaciteit uit paragraaf 4.2.2. De ontbossing heeft voor 45
procent bijgedragen aan de toename van co2 in de atmosfeer sinds 1850, waarbij
de rol daarvan aanvankelijk groter was dan die van fossiele emissies. Het huidige
aandeel van ontbossing in de co2-emissies bedraagt 20 procent (zie bijlage 7).
Wat er wereldwijd met bossen gebeurt, is dus voor het emissiereductiebeleid
van evident belang. Tekstbox 4.7 laat zien dat een geringe procentuele verhoging
van de jaarlijkse absorptie in hout een belangrijk deel van de co2-emissies zou
wegnemen. De ontbossing doet zich eigenlijk alleen in de tropen voor. Zeker
twee derde van alle ontbossing zou veroorzaakt worden door het omzetten van
bosgrond in landbouwgrond. In rijke landen neemt sinds een jaar of veertig het
bosareaal juist toe.
Verwacht mag worden dat in een bau-ontwikkeling de trage maar gestage daling
van het ontbossingstempo door zal gaan. De ervaring leert namelijk dat bij een
stijgend inkomen per hoofd er in elk land een moment komt waarop men voor
laagproductieve landbouw geen bossen meer kapt. De toenemende vraag naar
voedsel voor de groeiende wereldbevolking vormt geen wezenlijke barrière voor
minder ontbossing en meer herbebossing. De benodigde groei van de landbouwproductie
kan zonder extra grond gerealiseerd worden, mits mondiaal een
gestage groei van de productie per hectare kan worden gerealiseerd met circa 1,6-
1,8 procent per jaar. In bijna alle ipcc-scenario’s verwacht men dan ook dat in
2100 de mondiale hoeveelheid bos weer zal toenemen, met mogelijkheden voor
bio-energie (zie ook bijlage 5). Als de dalende trend zich in een bau-ontwikkeling
zal doorzetten, zou in 2050 het jaarlijks verlies aan bos de helft zijn van nu (Pacala
en Socolow 2004a). De daarmee verbonden emissie zou dan dalen van de huidige
1,1 gtc per jaar tot 0,5 gtc per jaar.
Synergie met ontwikkeling
Omdat grootschalige ontbossing ten behoeve van marginale landbouw van arme
boeren verbonden is met onderontwikkeling, is deze emissiereductieroute niet
los te zien van het vraagstuk van ontwikkeling: deze route kan alleen slagen als ze
hand in hand gaat met bijdragen aan de lokaal-regionale ontwikkeling. De
bestaande landbouwgrond moet een hogere opbrengst per hectare genereren,
teneinde te voorkomen dat telkens weer akkers gevestigd worden op grond die
daar nauwelijks geschikt voor is. Bosbouw kan bijdragen aan lokale werkgelegenheid.
Voorts is het voor het slagen van deze emissiereductieroute nodig dat een
grotere en stabielere markt voor hout en voor koolstofopslag ontstaat, alsmede
duurzame vormen van houtkap, bij voorkeur via plantages.