Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

aanpassing aan een veranderend klimaat
De zee
De kuststrook kent in de huidige situatie een aantal zwakke schakels (rivm
2004). Kustverdediging is per definitie defensief, maar hoeft daarmee niet
inflexibel te zijn. Het zandsuppletiebeleid geldt als effectief voor het handhaven
van de kustlijn, maar daarnaast is een landinwaartse kustverdediging op
sommige plaatsen een realistische optie. Voor zulke landinwaartse oplossingen
moet wel ruimte worden gereserveerd.
De zeespiegel als waterniveau is slechts één van de relevante factoren in de kustverdediging.
De wind, windrichting en golfhoogte zijn minstens zo belangrijk.
Met name over golven is de kennis nog betrekkelijk recent en neemt geleidelijk
toe. De golfbelasting is waarschijnlijk aanmerkelijk zwaarder dan waarmee in de
hydraulische randvoorwaarden rekening wordt gehouden. Daar komt bij dat een
hogere zeespiegel een diepere Noordzee oplevert, en daarmee een trend naar
(iets) 14 hogere golven. Daar staat tegenover dat de stormfrequentie in de afgelopen
vijftig jaar is afgenomen (zie hoofdstuk 2). Cijfers van het knmi geven aan
dat het aandeel van de noordwesterstormen in het totaal van de stormen in de
loop van de vorige eeuw is afgenomen. Garanties voor de komende eeuw geeft
dat overigens niet.
Wanneer op zeer lange termijn (na 2100) de zeespiegelstijging overstroming
vanuit zee tot realistisch risico maakt (zou maken, want we weten dat nog niet),
zou een vooruitziend ruimtelijk beleid gezorgd moeten hebben voor een
bescherming van het economisch zwaartepunt van Nederland. Een verkenning
in het kader van het Neo-Atlantis-project geeft aan dat hiervoor mogelijkheden
bestaan, maar dat deze kostbaar zijn (Oltshoorn 2002). In dit project zijn de
mogelijke reacties op een relatief snelle zeespiegelstijging van 5 meter in een
tijdspanne van een eeuw als gevolg van het smelten van de West-Antartic Ice
Sheet onderzocht.
Door het vormen van kleinere compartimenten in het te beschermen gebied kan
de schadeomvang bij calamiteiten worden ingeperkt. Groningen en Friesland
hebben een relatief hoge geschatte potentiële schadeomvang die het gevolg is van
de grootte van dit dijkringgebied. Ook in Centraal Holland en Noord-Holland
zou compartimentering kunnen bijdragen aan vermindering van de schadeomvang
(rivm 2004: 142). Maar compartimentering heeft ook nadelen: bij overstromingen
komt in kleine, laaggelegen compartimenten snel veel water te staan en
de kosten van aanleg en onderhoud van waterkeringen kunnen hoog oplopen.
Leven met overstromingskansen vereist dat in de ruimtelijke ordening rekening
wordt gehouden met een overstromingsscenario: waar liggen vluchtplaatsen
(hoger gelegen woonwijken, hoogbouw); waar zal het water (tijdelijk) worden
tegengehouden door obstakels (bijvoorbeeld wegtaluds kunnen zo een dubbele
functie hebben); waar zal het water juist gemakkelijk doorgang vinden (tunnels,
bruggen)?
85