Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

56
klimaatstrategie – tussen ambitie en realisme
in het eu-standpunt geen afweging gemaakt tussen de wens en de inspanning die
nodig is om de wens in vervulling te doen gaan. Het ontbreekt aan proportionaliteit
tussen enerzijds het risico dat aanleiding is een beroep te doen op het voorzorgsbeginsel
en anderzijds de inspanningen die nodig zijn om het risico te
verminderen. De Europese Commissie heeft echter wel aangegeven die proportionaliteit
wenselijk te vinden (Europese Commissie 2000).
Aan beide kanten (risico en kosten) zijn enige kanttekeningen te maken.
Voor de risico’s verwees de Raad van ministers van de eu naar het Second
Assessment van het ipcc als meest complete en gezaghebbende bron. Inmiddels
is er het Third Assessment Report (ipcc 2001), waarvan we aannemen dat het
meer gezaghebbend is dan het tweede. Het tar somt een groot aantal te
verwachten effecten op van klimaatverandering en presenteert aanpassing
nadrukkelijk als complementaire activiteit naast emissiereductie. Deze conclusie
wordt getrokken, hoewel de effecten mondiaal zeer divers zijn en er geen beeld
gevormd wordt van de kosten van aanpassing. Er wordt alleen gekeken naar de
mate van waarschijnlijkheid van de te verwachten effecten, maar die effecten
worden niet gewaardeerd. Overstromingen door regenval en zeespiegelstijging
worden door het ipcc aangewezen als de meest directe risico’s voor de mens.
Niet alle effecten zijn negatief en bovendien zijn ze regiospecifiek. Een paar
graden temperatuurstijging zal de landbouwproductie op gematigde breedtegraden
ten goede komen, maar bij verdere temperatuurstijgingen zouden de effecten
van hitte en droogte die stijging teniet kunnen doen. Al met al lijkt de voorkeur
van de eu voor een maximumtemperatuurstijging van 2 °C vooral ingegeven
door de onzekerheid over van potentiële effecten bij een temperatuurstijging van
meer dan een paar graden (zie bijvoorbeeld wgbu 2003).
De kosten van emissiereductiebeleid ter realisering van de 2 °C-doelstelling
konden in 1996 niet en kunnen ook nu nog nauwelijks worden geschat (wel zijn
inschattingen over een kortere termijn mogelijk). Het is aannemelijk dat de eu-
Raad van ministers zich daar met behulp van het ipcc-rapport wel een voorstelling
van heeft gemaakt. Zeker in het licht van de huidige kennis is het de vraag of
die voorstelling adequaat was. De eu stelde dat “the ipcc considers that significant
reductions in greenhouse gas emissions are technically possible, and can be
economically feasible. It also notes that significant ‘no-regrets’ opportunities are
available.” vrom-raad en aer (2004) stellen daarentegen dat een energietransitie
nodig is om de energievoorziening duurzaam te maken, waarvoor langdurige
investeringen noodzakelijk zijn om op termijn tot een acceptabele prijs-prestatieverhouding
te komen. Ook in Brussel leeft inmiddels die gedachte (Europese
Commissie 2005). Verder stelde de Raad van ministers dat “on the basis of the
latest reports by Member States, the Community is on course to return its co2
emissions to 1990 levels by the year 2000, but at the same time recognizes that
further efforts will be necessary to achieve the stabilization objective.” Over de
rol van ontwikkelingslanden wordt opgemerkt dat “global efforts require global
responses and full participation of all Parties. This has to be based on a closer
partnership between developed and developing countries: besides the strengthe