Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

82
klimaatstrategie – tussen ambitie en realisme
omdijkte delen opgesplitst moeten worden dat de economische schade bij het
vollopen van de overlaatgebieden zo gering mogelijk is. Voor de bedijking
moeten hoge normen gelden voor economisch waardevolle gebieden. Een derde
richting is om de ruimte voor de rivier zo in te richten dat nieuwe geulen
ontstaan die enkel bij hoogwater gebruikt worden. De timing van deze verschillende
ontwikkelingsrichtingen loopt uiteen. De eerste twee aanpakrichtingen
kunnen gefaseerd uitgevoerd worden. Bij de derde is de mogelijkheid van fasering
beperkt. Er bestaat grote onzekerheid over de ontwikkeling van de benodigde
afvoercapaciteit. Het kan na verloop van tijd blijken dat de eerste aanpak
van de verticale versterking, die tevens de goedkoopster is, uiteindelijk niet
voldoet. Het kan ook blijken dat de derde aanpak, die de duurste is, uiteindelijk
niet noodzakelijk was.
De Commissie Waterbeleid in de 21e eeuw (wb21 2000a) heeft water als ruimtelijk
probleem gedefinieerd met de ‘drietrapsstrategie waterkwantiteit’, die als
prioriteitenvolgorde stelt: vasthouden – bergen – afvoeren. Die prioriteitenvolgorde
is mede ingegeven door de wens in perioden van droogte ook watertekorten
op te vangen. De commissie begroot tot 2015 ongeveer een ruimtebehoefte
van 40.000 hectare voor het hoofdsysteem en nog eens 15.000 hectare voor de
regionale watersystemen. Tussen 2015 en 2050 zou daar nog eens 20.000 respectievelijk
35.000 hectare bij moeten komen.
Voor horizontale berging zoals voorgesteld door de commissie bestaan verschillende
alternatieven. Een richting is om zo veel mogelijk aan te sluiten bij de
bestaande situatie en lokaal verdergaande maatregelen te nemen. Dit is de richting
waarvoor in het advies ten behoeve van het kabinetsbesluit deel 1 Ruimte
voor de Rivier is gekozen (Stuurgroep Bovenrivieren – Stuurgroep Benedenrivieren
2005). In dit Regioadvies zijn drie uiteenlopende toekomstbeelden in studie
genomen, namelijk ‘kralen aan het snoer’ (concentratie van maatregelen in enkele
gebieden), ‘nieuwe waterwegen’ (stelsel van groene rivieren) en ‘verbreed rivierlint’
(dijkverleggingen en uiterwaardmaatregelen).
Het advies zet vooral in op plaatselijke dijkverleggingen, uiterwaardmaatregelen,
stedelijke hoogwatergeulen en als sluitstuk retentie. Vanzelfsprekend heeft de
ruimtelijke inrichting gevolgen voor de economische ontwikkeling van de desbetreffende
gebieden. Lokaal roept dit weerstanden op. Een andere richting, waarvoor
in het desbetreffende advies nadrukkelijk niet gekozen wordt, betreft de
aanleg van een stelsel van vier zogenoemde groene rivieren langs de Waal en de
IJssel. Het betreft hoogwatergeulen die alleen bij hoge waterstanden voor de
afvoer van rivierwater gebruikt worden. De reden om deze richting niet in te
slaan ligt in de hoge kosten, het veiligheidsrisico van het ontstaan van eilanden
bij het gebruik van de groene rivieren en in de aantasting van landschappelijke
waarden.
In de Nota Ruimte worden de uitgangspunten van wb21 voor het waterbeheer
(‘drietrapsstrategie waterkwantiteit’) wel omarmd, maar nog weinig in proac