Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

48
klimaatstrategie – tussen ambitie en realisme
In veel studies wordt gesteld dat aanpassingsbeleid een noodzakelijke aanvulling
vormt op emissiereductiebeleid, omdat een deel van de klimaatverandering nu
eenmaal onvermijdelijk is, maar dat aanpassingsbeleid emissiereductiebeleid niet
kan vervangen (ipcc 2001; Easterling et al. 2004; vrom-raad en aer 2004).
De impliciete prioriteit voor emissiereductiebeleid boven aanpassingsbeleid die
hieruit spreekt vraagt om een kritische reflectie. Het ce-rapport (Rooijers et al.
2004) stelt als een van de weinige wel expliciet de vraag naar de wenselijke verhouding
tussen aanpassing en emissiereductie. Maar het antwoord blijft enigszins
onbevredigend, omdat het verwijst naar de politiek vastgelegde 2 °C-doelstelling
van de eu, waarin die afweging juist nauwelijks een rol speelt (zie verder
paragraaf 2.4.2). Voor een draagvlak voor klimaatbeleid is het essentieel dat de
afweging tussen aanpassing en emissiereductie zo expliciet en zorgvuldig als
mogelijk is gemaakt wordt.
Bij het zoeken naar een optimale mix tussen aanpassingsbeleid en emissiereductiebeleid
moet onderscheid worden gemaakt tussen enerzijds kosteneffectiviteit
en anderzijds kosten-batenanalyse. Bij analyses met betrekking tot de kosteneffectiviteit
ligt het doel vast (in dit geval minder dan 2 °C temperatuurstijging)
en wordt dit doel met de kleinst mogelijke inzet van middelen behaald. Kenmerkend
is dat het doel langs een andere meetlat gemeten wordt dan de middelen.
Bij kosten-batenanalyse wordt het doel afgeleid uit de te maken kosten enerzijds
en de verwachte baten anderzijds. De marginale baten van emissiereductiebeleid
(= emissiereductiebaten) bestaan uit de vermeden schade van klimaatverandering
en daardoor uitgespaarde aanpassingskosten, eventueel verminderd met de
niet-gerealiseerde baten van klimaatverandering. Voor de eerste ton co2-equivalenten
geldt dat de emissiereductiekosten laag zijn en de emissiereductiebaten
hoog; voor de laatste ton geldt het omgekeerde. Bij het optimale doel zijn de
marginale emissiereductiekosten gelijk aan de marginale emissiereductiebaten.
Essentieel is dus dat de kosten en baten langs dezelfde euromeetlat kunnen
worden gelegd.
Er zijn echter vier fundamentele afwegingsproblemen: (1) Onzekerheid maakt de
waarschijnlijkheid van extreme gebeurtenissen en kosten van oplossingsmogelijkheden
moeilijk schatbaar. (2) Het is onduidelijk hoe de kosten van aanpassing
moeten worden gewaardeerd en hoe de verdelingsvraag de waardering van emissiereductiekosten
beïnvloedt. (3) Emissiereductiekosten en aanpassingskosten
zijn moeilijk vergelijkbaar, omdat ze op een volkomen verschillende tijdshorizon
worden gewaardeerd. (4) Met een discontovoet zou het derde probleem oplosbaar
moeten zijn, maar helaas blijken discontovoeten niet de input maar de output
van de afweging te zijn. Deze afwegingsproblemen komen in bijlage 1 uitvoeriger
ter sprake.
2.3.2 het voorzorgsbeginsel als antwoord op onzekerheid
Bij grote onzekerheidsproblemen wordt vaak het voorzorgsbeginsel als oplossing
aangeroepen, maar dit is geen panacee. Er moet gebalanceerd worden tussen