Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

170
klimaatstrategie – tussen ambitie en realisme
leerd deze doelstelling na te volgen, zonder al te veel vrees voor verlies van
concurrentievermogen en met de zekerheid dat de kosten van mitigatie, indien de
eu zo standvastig is, kleiner zullen zijn voor iedereen. In maart 2005 heeft de
Europese Raad dit streven herbevestigd. Dit zelfverklaarde leiderschap is
herhaaldelijk getest op zijn standvastigheid, doordat andere grote spelers afhaakten
(met name de vs in Kyoto) dan wel liftersgedrag vertoonden (bijvoorbeeld
geen enkele harde verplichting onder het Kyoto-protocol voor ontwikkelingslanden,
waaronder China en India, maar ook minder arme ‘ontwikkelingslanden’).
De eu heeft in Kyoto doorgezet, hoewel de geringere deelname uiteraard de
kosten per vermeden ton co2 opdreef. Tijdens de Europese Raad van 2001 in
Gotenburg is de definitieve Amerikaanse afwijzing van het Kyoto-protocol (kort
daarvoor) beantwoord met een ferme handhaving van het beleid, expliciet op
basis van de geloofwaardigheid van het Europese leiderschap. Recentelijk is niet
zozeer het leiderschapsidee als zodanig aangevallen in de eu – velen erkennen dat
waar een wereldwijd publiek goed moet worden verwezenlijkt, leiderschap
liftersgedrag kan verminderen of voorkomen – maar wordt de vraag klemmender
gesteld tegen welke kosten het Europese leiderschap wel en niet dient te worden
uitgeoefend.
Tabel 5.2 somt de belangrijkste strategische uitgangspunten op die het huidige euklimaatbeleid
bepalen. Sinds het Kyoto-protocol is aanvaard, heeft de daarbijbehorende
kwantitatieve doelstelling het klimaatbeleid steeds meer beheerst via de
binnen de eu overeengekomen nationale taakstellingen. Centraal daarbij staat de
beslissing (richtlijn van 2003) om de eu-taakstelling te verbinden met een emissiehandelssysteem,
iets waar de eu in Kyoto nog aarzelend en sceptisch tegenover
stond. Daarnaast zijn complementaire specifieke maatregelen nodig, omdat een
efficiënt emissiehandelssysteem nooit alle sectoren volledig kan dekken zonder de
transactiekosten op te jagen. Maar er ijlt ook nog veel specifiek beleid na dat naast
een emissiehandelssysteem overbodig of minder kosteneffectief is.
Het emissiehandelssysteem van de eu is een grondig uitgewerkte versie, die als
voorbeeld in de wereld geldt. Canada en Japan hebben bijvoorbeeld op de eu
gewacht met de invoering van hun systemen. Ook voor de Internationale Emissiehandel
(iet), het handelssysteem tussen de Kyoto-partijen dat in 2008
aanvangt, vormt het interne systeem van de eu een welkome ervaring. Echter, in
termen van co2-mitigatie blijft het vooralsnog een bescheiden vingeroefening.
Mede daarom zal de co2-prijs die wordt verwacht niet hoog genoeg zijn om
nieuwe technologie te stimuleren, wel om kortetermijnverbeteringen in energieefficiëntie
en dergelijke af te dwingen. Momenteel (begin 2006) beweegt de co2prijs
zich tussen 20 en 25 euro per tco2-equivalenten, met een enkele uitschieter
naar boven (gegevens zijn te zien op www.pointcarbon.com). Deze prijs ligt een
stuk hoger dan in de eerste maanden van de eu-emissiehandel. De vermoedelijke
reden is een onderliggend substitutieproces. Vanwege de hoge gasprijs, die
immers gekoppeld is aan de huidige hoge olieprijs, vindt er substitutie plaats van
gas naar kolen, die meer co2 uitstoten en dus meer vraag naar emissierechten
uitlokken, waardoor de co2-prijs stijgt.