Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

een ontwikkelingsland overgaat in een modern industrieland. Multistage-benaderingen
proberen deze overgangen te objectiveren, maar het blijft de vraag of
arme landen nu al willen tekenen voor een ‘wenkend perspectief’. Een harde
definiëring van criteria voor graduation heeft tot nu toe in de gatt niet gewerkt.
Voor de vs is dit wel een voorwaarde om zelf internationale verplichtingen aan te
gaan.
Tekstbox 5.5 Fondsvorming ten behoeve van technologieontwikkeling
internationale coördinatie van klimaatbeleid
Het bijdragen aan internationale fondsen is in beginsel een zero sum-onderhandeling. Het bijdragende
land verliest zeggenschap over de bijdragen (en moet er dus van tevoren reeds vertrouwen
in hebben), heeft zelf beperkt nut van zijn bijdragen en heeft geen zekerheid over de bijdragen van
anderen; anderen worden zelfs aangemoedigd meer free rider te worden, aangezien het marginale
nut van extra bijdragen afneemt. Internationale fondsen komen daardoor moeilijk van de grond.
Barrett (2003) laat zien dat positieve prikkels nodig zijn om participatie in internationale verdragen
te stimuleren en dat de risico’s van deelname geminimaliseerd moeten worden. Risicoreductie
krijgt doorgaans de meeste aandacht. Voorbeelden daarvan zijn maximering van de totale
bijdrage van een partij op een tevoren vastgesteld plafond en een vereiste kritische massa van
commitments (door anderen) alvorens daadwerkelijke verplichtingen ingaan.
Positieve prikkels kunnen worden gevonden in de wijze waarop de zeggenschap over de besteding
van de fondsen wordt geregeld: wie meer betaalt, mag meer bepalen. Dit vermindert het risico dat
internationale fondsen een vrije ruif worden zonder veel toezicht. Bij fondsen voor technologieontwikkeling
kan het profijt van de ontwikkelde technologie worden voorbehouden aan de deelnemers
in het ontwikkelingsfonds. Dat stimuleert toetreding, maar niet noodzakelijk meer bijdragen.
Een prikkel tot hogere bijdragen kan ontstaan wanneer het criterium van de vereiste kritische
massa van commitments wordt omgezet van een digitaal criterium (ja/nee) naar een analoog criterium
(meer/minder). De hoogte van de bijdrage van een partij kan afhankelijk gemaakt worden
van de hoogte van de bijdrage van anderen volgens het concept ‘voor elke extra bijgedragen dollar
van een partij dragen andere partijen volgens een vooraf overeengekomen verdeelsleutel samen
een of meer extra dollars bij’. Op deze wijze ontstaat een multiplier op het marginale nut van de
bijdrage van een partij, zonder dat andere partijen daardoor overmatig worden belast. Zelfs een
kleine partij kan onder zo’n regime tegen relatief geringe kosten leiderschap tonen en andere
partijen betrekken. De uiteindelijke bijdragen van alle partijen worden zowel bepaald door de
mate waarin leiderschap is betoond als door de initiële verdeelsleutel.
De vierde invalshoek ten slotte is die van de verdeling van lasten. Het uitgangspunt
van common but differentiated responsibilities kan op veel verschillende
manieren worden geoperationaliseerd, op basis van cumulatieve historische
emissieniveaus, per capita-emissies, historische rechten, ontwikkelingsniveaus,
marginale mitigatiekosten, enzovoort. Ook de internationale coördinatie en
verdeling van aanpassingskosten kan daarbij aan de orde komen. Het cdmmechanisme
(zie tekstbox 5.6) biedt mogelijkheden voor een kosteneffectieve
implementatie in combinatie met kostentoedeling aan rijke landen.
187