Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

32
klimaatstrategie – tussen ambitie en realisme
oorzaak ligt in de onzekerheid over de terugkoppelingseffecten, de zogenoemde
klimaatgevoeligheid. Daardoor is het onzeker hoe groot precies de invloed van
een additionele ton co2 in de atmosfeer is. Paragraaf 2.1.4 gaat hier dieper op in.
Het tempo van de huidige verandering is hoog. De co2-concentratie is sinds het
begin van de industrialisering sterk gestegen en is sinds 420.000 jaar niet zo hoog
geweest als nu. De concentraties van co2 en andere ghg’s in de atmosfeer en de
menselijke invloed op die concentraties geven in de nieuwe klimaatmodellen,
samen met de invloed van uiteenlopende verstorende factoren zoals vulkaanuitbarstingen
en zonneactiviteit, een redelijk adequate verklaring van het fysieke
klimaat. De voorlopige conclusie daaruit is dat de huidige klimaatverandering in
hoge mate antropogeen is. Dat wil overigens niet zeggen dat de menselijke
invloed per definitie ongewenst is, noch dat het klimaat van nature stabiel zou
zijn. 1
Het goede nieuws is dat die klimaatverandering daarmee ook vatbaar is voor
beïnvloeding. Het slechte nieuws is echter dat voor een stabiel niveau van co2equivalenten
(de gezamenlijke benoeming van co2 en andere ghg’s; zie verder
hoofdstuk 4) de emissies ver beneden het 1990-niveau moeten liggen, terwijl de
mondiale trend voorlopig nog krachtig opwaarts is. De voorziene mondiale
bevolkingsgroei van 6 naar 9 miljard mensen verkleint het mondiale emissiebudget
per hoofd van de bevolking, terwijl welvaartsgroei juist een groter budget per
capita vraagt. Bevolkingsdruk en consumptie zijn, zeker in zich ontwikkelende
landen, niet of hoogstens binnen zeer beperkte marges stuurbaar.
Tekstbox 2.1 De kritiek van Henderson en Castles op het Third Assessment Report
Henderson en Castles (2002) hebben de scenarioaanpak van het ipcc van kritiek voorzien. Twee
variabelen bepalen op lange termijn de omvang van de co2-emissies, namelijk de economische
groei en de emissie per eenheid nationaal product. In de ipcc-scenario’s (met name het volgens
het ipcc ‘optimistische’ B1-scenario) wordt aangenomen dat de mondiale welvaart convergeert
doordat de inkomensachterstand van zich ontwikkelende landen op ontwikkelde landen wordt
ingelopen. Het eerste kritiekpunt van Henderson en Castles is dat de inkomensachterstand ver
(met circa een factor 4) is overschat door een methodologische fout. 2 Dit resulteert in onrealistische
groeivoeten voor ontwikkelende landen, die ertoe leiden dat de welvaart aldaar aan het eind
van de 21e eeuw volgens de gehanteerde scenario’s veel hoger zou zijn dan in de ontwikkelde
landen. Het tweede kritiekpunt is dat de initiële energie-intensiteit door de foutieve berekening
van het welvaartsniveau is overschat. 3
Henderson en Castles onderbouwen hun methodologische kritiek verder door de implicaties van
de ipcc-scenario’s te toetsen aan de historische ontwikkeling. De aangenomen groeivoeten leiden
voor heel Azië over een eeuw tot een groei met een factor 70 tot 140, terwijl een dergelijke groei
nooit door welk land dan ook is behaald (Japan bijvoorbeeld groeide in de twintigste eeuw met een
factor 20; de vs in de negentiende eeuw met een factor 5). De co2-emissie per hoofd daarentegen
is in het Verenigd Koninkrijk over de twintigste eeuw min of meer constant gebleven, ondanks de
economische groei.