Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

aanpassing aan een veranderend klimaat
verantwoord was om van een veel lagere norm van 1/1250 per jaar uit te gaan. De
commissie berekende dat daarmee een maatgevende afvoer van 16.500 kubieke
meter per seconde verbonden was (Commissie Rivierdijken 1977). Na aanhoudende
maatschappelijke weerstand tegen rivierdijkversterking riep de minister
van Verkeer en Waterstaat in 1992 de eerste commissie-Boertien in het leven, die
adviseerde de maatgevende afvoer te verlagen naar 15.000 kubieke meter per
seconde. Voor de Maas adviseerde een tweede commissie-Boertien een maatgevende
afvoer van 3650 kubieke meter per seconde bij een overschrijdingskans
van 1/1250 per jaar (Commissie Watersnood Maas 1994). De aanvankelijk hoog
gestelde veiligheidsnormen voor de grote rivieren zijn onder maatschappelijke
druk dus steeds verder verlaagd en de uitvoering van projecten is ook steeds
verder in de tijd uitgesmeerd. Het draagvlak onder de bevolking in het rivierengebied
bleek uiterst zwak te zijn. De helft van de bevolking was ronduit tegen dijkversterking
(Hufen 1998).
Door de extreem hoge waterafvoeren in het midden van de jaren negentig is het
tij ten aanzien van de normstelling gekeerd. Wateroverlast in 1993 en 1995 leidde
tot het Deltaplan grote rivieren. Dit plan maakte een versnelde uitvoering van
dijkversterkingen mogelijk. Een en ander werd geregeld in de Deltawet grote
rivieren (1995) en de Wet op de waterkering (1996). De maatgevende waterafvoer
bij Lobith werd in 2001 op 16.000 kubieke meter per seconde gelegd. 7 Voor de
Maas is de maatgevende afvoer op 3800 kubieke meter per seconde gelegd. Het
rivm (2004) constateert dat met het verstrijken van de tijd sinds de hoogwaters
van 1993 en 1995 alweer veel van het gevoel van urgentie verdampt is. Een deel
van de waterkeringen voldoet niet aan de huidige gestelde normen. 8
Ondertussen begint ook door te dringen dat klimaatverandering de Nederlandse
delta in de verdere toekomst nog meer parten zou kunnen gaan spelen. Door de
Commissie Waterbeheer 21e eeuw zijn voor de Rijn en de Maas wateraanbodscenario’s
ontwikkeld. Tabel 3.2 laat zien dat daarin de maatgevende waterafvoer
nog hoger wordt gelegd.
Een maatgevende waterafvoer van 18.000 kubieke meter per seconde voor de
Rijn wordt als een maximum gezien, omdat bij een grotere afvoer de dijken in
Duitsland zouden overstromen. Als Duitsland, tegen de huidige internationale
afspraken in, zijn dijken verder zou verhogen, kan de maatgevende afvoer in
Nederland nog verder stijgen. Een veranderende klimaatsituatie zou daartoe de
aanleiding kunnen geven.
De onzekerheidsmarges in de maatgevende waterafvoer zijn groot, zowel de
onzekerheid over de huidige als over de toekomstige situatie. In de huidige situatie
betreft de onzekerheid de afleiding van de maatgevende afvoer uit de gekozen
overschrijdingskans. 9 Soortgelijke onzekerheden gelden ook voor de fysieke
dijktoestand en voor de windopzet (relevant voor het IJsselmeer en de Noordzee).
Vertaald naar de vereiste dijkhoogte bedraagt de onzekerheid ongeveer een
meter.
79