Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

176
klimaatstrategie – tussen ambitie en realisme
veranderende verplichtingen kunnen worden overeengekomen. Het voorzorgsbeginsel
sluit uit dat onzekerheid kan worden uitgelegd als een dwingende reden
om geen beleid te voeren. De gatt-compatibiliteit voorkomt dat het klimaatbeleid
wordt misbruikt voor arbitraire handelsbelemmeringen.
Verplichtingen
Mitigatieverplichtingen zijn er alleen op basis van het Kyoto-protocol voor de
Annex i-landen. Omdat het Kyoto-protocol een beperkte geldigheidsduur heeft
(2008-2012), is er ook geen tijdpad of mechanisme voor toekomstige verplichtingen.
Dat blijft voorlopig open voor onderhandeling, waarvoor in Montreal in
december 2005 een basis is gelegd. 4 Ook zijn er geen sancties voor het niet nakomen
van de meeste verplichtingen uit zowel het Kyoto-protocol als uit de
unfccc. Maar zelfs op de gesanctioneerde, maar meestal weinig verplichtende
verplichtingen blijkt de unfccc vooralsnog zwak.
Er zijn rapportageverplichtingen opgenomen die zouden kunnen leiden tot
uitwisseling, consultatie en wellicht een open debat over ieders klimaatbeleid.
Maar zo eenvoudig ligt zelfs dat niet. Metingen vereisen een gevorderde en
kostbare infrastructuur. Op deze elementaire onderdelen zijn de ontwikkelingslanden
vrijgesteld. De rapportages over staand en voorgenomen beleid zijn
voor arme landen alleen verplicht indien fondsen daarbij helpen. Dit wordt
meestal ondernomen met behulp van de Global Environmental Facility, een
fonds beheerd door het unep en de Wereldbank. 5 De fondsen schieten tekort.
In Marrakesh (cop-7) zijn nieuwe fondsen opgezet die echter tot op heden niet
of nauwelijks over geld beschikken.
De rapportages zouden moeten leiden tot evaluatie van het gevoerde beleid door
buitenstaanders. Dat maakt inspanningen effectief en voorkomt papieren beleid.
Evaluatie (onder andere onder artikel 4.2) dan wel handhaving is tot nu toe
mislukt door een patstelling tussen Annex i-landen en overige landen. Gecombineerd
met de zwakke rapportageverplichtingen zit hier momenteel de achilleshiel
van de unfccc. Dat wil niet zeggen dat de informatie over ontwikkelingslanden
ontbreekt (zie bijvoorbeeld Heller en Shukla 2003), wel dat de informatie niet
diplomatiek onder de conventie valt.
Ook is er geen kader dat de nationale mededelingen over staand en voorgenomen
beleid afzet tegen het mondiale beeld op lange termijn. Daardoor kan binnen de
conventie niet worden beoordeeld hoe nationaal beleid zich verhoudt tot wat
wereldwijd in een tijdpad aan mitigatie moet of zou moeten worden gerealiseerd.
Voor zover de evaluaties werken, houden ze dus niet meer in dan een min of meer
vrijblijvend debat over de tenuitvoerlegging van wat men eerder als voorgenomen
beleid had gerapporteerd. Kortom, de bestaande evaluatiemechanismen
scheppen weliswaar enige transparantie, maar zullen de onderhandelingsposities
niet wijzigen. 6