Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

More documents

Recommendations

Info

15 De vuistregel dat verdubbeling van het geïnstalleerd vermogen leidt tot afname van de kosten met 10 procent impliceert dat de kostenreductie in de tijd afneemt, want het kost steeds meer tijd een verdubbeling te bereiken, Verrips 2005: 32. 16 In de oudere literatuur werden deze kosten vaak niet meegenomen; en in de meer recente literatuur worden ze soms omgeslagen over alle elektriciteit. 17 Waaronder dure ad-hocinkoop van energie; hogere kosten netbeheer; snellere slijtage van reservecapaciteit; energieverlies door elektriciteitstransport over relatief lange afstanden. 18 In de dena-studie (2005): 95-168 euro per ton co2 tot 2007. Specifiek voor offshore worden bedragen genoemd van 60-70 euro per ton co2. Voss (2003) geeft op: 85-170 euro per ton co2. Andere bronnen noemen nog aanzienlijk hogere bedragen. De dena-studie spreekt van een mogelijke daling tot 44-77 euro per ton co2 in 2015. 19 Zie Schultz et al. (2004). In 2004-2010 daalt het gecumuleerd primair energiegebruik van 4800 PJ tot 4000 PJ; zet men in Duitsland de beoogde verdubbeling van het aandeel hernieuwbaar door, dan daalt dat gebruik nauwelijks extra tot 3900 PJ en nemen de co2-emissies nauwelijks extra af. Tussen 2006-2010 stabiliseert de co2-emissie ondanks een extra input wind. 20 Tot deze conclusie komen ook de auteurs van het cpb-rapport in Het Financieele Dagblad (Beckman 2005): “Het aanleggen van windmolens op zee doet de vraag naar co2-rechten afnemen, omdat je voor windenergie geen rechten hoeft te kopen. Daardoor daalt de prijs, waardoor andere mogelijkheden om co2-uitstoot terug te dringen, bijvoorbeeld door energiebesparing, worden verdrongen. Per saldo levert de subsidiëring van windmolens dus niet minder co2-uitstoot op. Dat Brinkhorst toch doorgaat met het ondersteunen van windmolens op zee, heeft mede te maken met de eu-doelstelling voor duurzame energie waar Nederland aan moet voldoen. (…) Het is vreemd dat de eu-lidstaten zich vastpinnen op zo’n doelstelling, terwijl het emissiehandelssysteem al een plafond oplegt.” 21 De recente cpb-studie (Verrips et al. 2005) beperkt zich tot maatschappelijke kosten en baten van windparken op de Noordzee, beoordeeld vanuit Nederlandse (niet-mondiale) optiek. Daarbij bleef het maximaal potentieel vanuit oogpunt van bijvoorbeeld betrouwbaarheid buiten beschouwing, evenals een vergelijking qua potentieel en kosteneffectiviteit met verschillende in ontwikkeling zijnde alternatieven zoals kolen + ccs, en het matigend effect van toepassing daarvan op de co2-mitigatieprijs. Desalniettemin komt ook deze studie tot de conclusie dat Nederland, zolang men gehouden is aan de Europese doelstelling op het vlak van duurzame energie, zich moet beperken tot een beperkte gefaseerde opbouw van windcapaciteit (het profiteert dan van de te verwachten geleidelijke kostendaling van turbineplaatsing en – indien het komt tot stringent Europees klimaatbeleid – de oplopende prijzen voor co2-emissierechten; en van de mogelijk stijgende olieprijzen). In Het Financieele Dagblad voegt men daaraan toe: “Zo’n gefaseerde aanpak is misschien het beste gegeven de eu-doelstellingen die er zijn op dit gebied. Maar op basis van de kosten en baten ligt uitstel meer voor de hand dan een gefaseerde ontwikkeling” (Beckman 2005). 22 Bijvoorbeeld bij productie van kunstmest, drinkwaterwinning uit zeewater, of andere zaken waarbij voorraadvorming mogelijk is. bijlage 4 4 277
5 278 klimaatstrategie – tussen ambitie en realisme bijlage 5: gebruik van biomassa in de energievoorziening Biomassa kan in principe benut worden als klimaatneutrale brandstof (Wijbrans 2004; Sheehan 2004; Sims 2004; Sims et al. 2003) voor met name elektriciteitsopwekking en/of transport. De koolstof die erin is opgeslagen komt bij verbranding weliswaar vrij als co2, maar bij heraanplant wordt weer co2 opgenomen (zie ook bijlage 7). Tekstbox 1 Huidig gebruik van biomassa Het aandeel van biomassa ligt in de industriële landen rond 10 procent en mondiaal rond 14 procent. Meer dan de helft is traditionele biomassa (sprokkelhout, mest en dergelijke – voor koken en stoken – wordt vooral gebruikt in de derde wereld; doorgaans zeer inefficiënt en binnenshuis met extreme luchtverontreiniging). Daar is een wereld te winnen aan efficiëntie en gezondheid. Zolang fossiele brandstoffen goedkoop zijn, blijft biomassa weinig aantrekkelijk. In oeso-landen wordt biomassa vooralsnog vooral gebruikt in de elektriciteitsvoorziening via bijstoken van residuen en afval uit de landen bosbouw en de houtindustrie in aangepaste kolencentrales die goeddeels afgeschreven zijn. 1 Waar goedkope residuen beschikbaar zijn, is die biomassa concurrerend. De techniek is rijp, efficiënt en betrouwbaar, en de investeringskosten zijn gering; 2 maar het potentieel is eveneens gering. 1 verbouw van gewassen voor energie: concurrentie met voedselproductie? Vaak wordt gedacht dat het potentieel van biomassa beperkt is, omdat vruchtbare grond nodig is voor voedselproductie voor de sterk groeiende wereldbevolking, ook bij hogere landbouwproductiviteit in Oost-Europa en in ontwikkelingslanden. 3 Voor zover dit punt ter zake is (zie echter onder meer Victor 2003), raakt het met name het gebruik van eenjarige energiegewassen zoals graan, koolzaad en suikerriet, want die hebben grond van goede kwaliteit nodig. 4 Echter, dankzij onlangs beschikbaar gekomen technieken kunnen tegenwoordig ook residuen van landen bosbouw en meerjarige houthoudende gewassen zoals grassen en bomen worden gebruikt. Die vormen van biomassa (men spreekt van de ‘tweede generatie’) concurreren niet of nauwelijks met voedselgewassen, want ze groeien op allerlei gronden, ook marginale (Faaij et al. 2000; Moreira 2005; Faaij et al. 2004; Faaij 2005). Ze leiden daar bovendien tot verbetering van de bodemkwaliteit. En op deze aarde is er veel grond die niet geschikt is voor landbouw; een deel van de tropen is niet geschikt, een groot deel van het bosareaal op het noordelijk halfrond evenmin. 5 Op gedegradeerde grond zijn plantages zelfs vaak de enige goede optie (Faaij 2005; Azar et al. 2001; Moreira 2005; Read 2005). Een extra voordeel is dat hierdoor de prijzen van biomassa relatief laag blijven. Snel groeiende bomen als wilg en eucalyptus, en bepaalde grassen (switchgras) – die al worden aangeduid met energy crops – geven de meeste biomassa per
Page 1 and 2:
Klimaatstrategie - W E T E N S C H
Page 3 and 4:
De Wetenschappelijke Raad voor het
Page 5:
Omslagfoto: © Corbis Omslagontwerp
Page 9 and 10:
8 klimaatstrategie - tussen ambitie
Page 11 and 12:
10 klimaatstrategie - tussen ambiti
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
100 klimaatstrategie - tussen ambit
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
Page 201 and 202:
Page 203 and 204:
Page 205 and 206:
Page 207 and 208:
Page 209 and 210:
Page 211 and 212:
Page 213 and 214:
Page 215 and 216:
Page 217 and 218:
Page 219 and 220:
Page 221 and 222:
Page 223 and 224:
Page 225 and 226:
Page 227 and 228: 226 klimaatstrategie - tussen ambit
Page 235: 234 klimaatstrategie - tussen ambit
Page 239 and 240: 1 238 klimaatstrategie - tussen amb
Page 277: 4 276 klimaatstrategie - tussen amb
Page 329 and 330:
9 328 klimaatstrategie - tussen amb
Page 331 and 332:
9 330 klimaatstrategie - tussen amb
Page 333 and 334:
10 332 klimaatstrategie - tussen am
Page 335 and 336:
Page 337 and 338:
Page 339 and 340:
Page 341 and 342:
Page 343 and 344:
Page 345 and 346:
Page 347 and 348:
show all

Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?