Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

204
klimaatstrategie – tussen ambitie en realisme
De gevolgen van klimaatverandering voor de waterhuishouding zijn allerminst
zeker. Politiek gezien is de afweging die voorligt, lastig. Horizontale berging, dat
wil zeggen rivieren de ruimte geven om een lager waterpeil te bereiken, is een
optie voor de verdere toekomst, maar daartoe moeten nu reeds ruimtelijke reserveringen
worden gemaakt voor mogelijke toekomstige natte bestemmingen. Het
is niet zeker dat die reserveringen ooit zullen worden benut. Een dubbelbestemming
ligt dus voor de hand. Natte reservering kan goed samengaan met groene
bestemmingen (natuur). Zij sluit echter rode (bebouwde) bestemmingen vrijwel
uit: zelfs als gebruikers er klip en klaar van zouden worden doordrongen dat
bescherming tegen overstroming niet kan worden verwacht, zou de nieuw gecreeerde
werkelijkheid van bebouwing eigen wenselijkheden creëren die strijdig zijn
met de natte bestemming. Tijdig gemaakte ruimtelijke reserveringen vragen op
zichzelf nog geen budget voor te zijner tijd uit te voeren werkzaamheden, maar
brengen wel hoge alternatieve kosten met zich mee van niet-gerealiseerde mogelijkheden.
Ze drukken dus niet op de begroting, maar wekken wel veel weerstand
op. Te laat gemaakte ruimtelijke reserveringen zullen daarentegen extreme
budgettaire kosten teweegbrengen voor het uitkopen van rode bestemmingen,
kosten die andere prioriteiten verdringen.
Grote delen van Nederland zijn kwetsbaar voor overstromingen. Vooral in het
deltagebied bij de monding van de grote rivieren kunnen op termijn gevaarlijke
situaties ontstaan, als zich een gelijktijdige opstuwing van de zee en een afvoergolf
in de grote rivieren voordoet. Juist hier ligt het economische zwaartepunt
van Nederland. Ter vermijding van dergelijke situaties is het noodzakelijk dat
bovenstrooms maatregelen kunnen worden genomen om de afvoergolf af te
toppen en dat tegelijk de kustverdediging op peil wordt gehouden. Geactualiseerde
kosten-batenberekeningen zijn daarvoor noodzakelijk.
Om maatregelen te kunnen treffen om het overstromingsrisico beperkt te
houden, is draagvlak onder de bevolking nodig. Dat is een open deur, maar het
kan niet genoeg worden gezegd, aangezien steeds weer blijkt dat maatregelen die
op nationale schaal wenselijk lijken, op lokale schaal op weerstanden stuiten die
uiteindelijk het nationale beleid van koers doen veranderen. De zogenoemde
interactieve besluitvorming leidt ertoe dat de belangen die vanuit het rijk worden
ingebracht, tegen provinciale en lokale belangen worden afgewogen. Die afweging
is op zichzelf niet fout, maar bij zaken van nationaal belang moet dit vooral
resulteren in een betere inpassing in de lokale context en niet in een afzwakking
van nationale doelen. In het ruimtegebruik moeten prioriteiten worden gesteld.
De vraag is dus of de waterhuishouding dominant kan zijn voor het ruimtegebruik.
Op sommige plaatsen moet water prioriteit hebben boven bebouwing in
plaats van omgekeerd, hetgeen kan impliceren dat op andere plaatsen bebouwing
prioriteit krijgt boven water en natuur. Een hogere prioriteit voor de waterhuishouding
vraagt een sterkere positie van de rijksoverheid ten koste van die van
lagere bestuursorganen. Het belang van overstromingsveiligheid van de primaire
waterkeringen is gebaat bij een grotere bewustwording van het overstromingsrisico.
Hoe moeilijk het ook is om langdurig draagvlak te realiseren voor beleid