Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

78
klimaatstrategie – tussen ambitie en realisme
Tekstbox 3.1 De houdbaarheidsdatum van een kosten-batenanalyse
Het risicobeheer in Nederland voor de dijkringgebieden langs de kust is gebaseerd op kostenbatenanalyses
door de Deltacommissie in 1960 naar aanleiding van de watersnoodramp van 1953
(rivm 2004). Deze commissie berekende uit de kosten van zowel een ramp als die van dijkverzwaring
dat een ‘ramppeil’ eens per 125.000 jaar aanvaardbaar was, wat zich vertaalt in een overschrijdingskans
van eenmaal per 10.000 jaar. 3 Sindsdien zijn die normen niet bijgesteld. De
potentiële overstromingsschade bestaat uit verlies aan mensenlevens en uit economische schade
in een onderlinge weging die nooit expliciet is gemaakt. Maar beide potentiële schades zijn sinds
1960 sterk toegenomen. 4 Die toename van potentiële schade rechtvaardigt, in termen van kosten
en baten, een hogere beschermingsnorm. Daar komt nog bij dat welvaart in het algemeen risicomijdend
maakt: veiligheid is een luxegoed. Op basis daarvan zou de beschermingsnorm nog
verder gestegen moeten zijn.
Als de kosten-batenanalyse van de Deltacommissie valide was, is de mate van bescherming tegen
hoogwater in de loop van de afgelopen decennia minder dan optimaal geworden. 5 Dit geldt te
meer omdat de Deltacommissie geoordeeld heeft dat wegens een mindere mate van economische
ontwikkeling voor de gebieden buiten Centraal Holland een grotere overschrijdingskans (eens per
4000 jaar) acceptabel was. 6 De Deltacommissie is dus afgeweken van het berekende optimale
beschermingsniveau in de richting van een lager beschermingsniveau.
De herziening van de Wet op de waterkering beoogt rekening te houden met de toenemende
bevolkingsdichtheid in dijkringgebieden en de toenemende economische waarde door een 10jaarlijks
verslag over de overstromingskansen en overstromingsgevolgen en de conclusies daaruit
voor de veiligheidsnormering. De eerste keer dat verslag zal worden gedaan is voorzien rond
2008. In het veiligheidsbeleid spelen naast de veiligheidsnorm ook maatregelen een rol die gericht
zijn op het beperken van een calamiteit. Aangezien de economische waarde van het te beschermen
gebied ongeveer elke dertig jaar verdubbelt, lijkt het een redelijke verwachting dat de invloed
van de ontwikkeling van die waarde van veel meer gewicht is in de kosten-batenanalyse dan de
tragere verandering van het klimaat: we verwachten immers niet in dertig jaar een verdubbelde
overstromingskans door klimaatverandering. Maar beide ontwikkelingen versterken elkaar wel,
hetgeen geleid heeft en zal leiden tot een afnemende mate van bescherming.
Voor de waterkeringen aan de Hollandse kust stelde de Deltacommissie een
norm voor de overschrijdingsfrequentie van 1/10.000 per jaar voor en voor de
waterkeringen in Zeeland, Friesland en Groningen een norm van 1/4000 per jaar.
De watersnoodramp van 1953 had ook bezorgdheid opgeroepen of de dijken van
de grote rivieren wel bestand zouden zijn tegen hoge waterstanden. In overleg
met de provincie Gelderland stelde de minister van Verkeer en Waterstaat de
maatgevende afvoer van de Rijn vast op 18.000 kubieke meter per seconde, met
een kans van voorkomen van 1/3000. Dit had als consequentie dat het grootste
deel van de dijken ingrijpend versterkt moest worden. De uitvoering van dit
project leidde vervolgens weer tot zo veel onrust bij de bevolking dat de minister
van Verkeer en Waterstaat in 1975 de commissie-Becht instelde om de gekozen
norm van 1/3000 te heroverwegen. De conclusie van deze commissie was dat het