Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

3 aanpassing aan een veranderend klimaat
3.1 inleiding
aanpassing aan een veranderend klimaat
Het klimaat verandert onvermijdelijk. Emissiereductie heeft pas effecten op
lange termijn. De reeds opgebouwde voorraad co2-equivalenten in de atmosfeer
is dermate groot (gegeven de verblijftijd van de gassen) dat de komende honderd
jaar hoe dan ook een verdere opwarming zal optreden. Het is allerminst zeker dat
internationaal voldoende coördinatievermogen kan worden opgebouwd voor
succesvolle emissiereductie. Maar zelfs als dat zou lukken, kan een succesvolle
emissiereductie het opwarmingsproces niet voorkomen; zij kan slechts leiden tot
beperking van de temperatuurstijging in de komende eeuw en van de uiteindelijke
temperatuurstijging in de eeuwen die komen. Aanpassing aan een veranderend
klimaat is daarom hoe dan ook noodzakelijk. In hoofdstuk 2 is beargumenteerd
dat de tijdshorizon van aanpassing en emissiereductie dermate verschillend
is dat van een onderlinge uitruilbaarheid maar beperkt sprake is. In die zin bestaat
er, zeker mondiaal gezien, geen objectiveerbare optimale keuze tussen aanpassing
en emissiereductie.
Ook voor kleine spelers als Nederland en de eu – de eu is mondiaal gezien slechts
een kleine speler – bestaat geen keuze tussen aanpassing en emissiereductie. Dat
ligt niet wezenlijk anders als een internationaal gecoördineerd beleid gevoerd kan
worden. Maar juist die voorwaarde zou de keuzevrijheid nog verder kunnen beperken.
Gegeven de internationale diversiteit van belangen en prioriteiten is er
een reële kans dat internationaal gecoördineerd broeikasgasbeleid niet of niet voldoende
van de grond komt (in de volgende hoofdstukken gaan we daar verder op
in). In die situatie kan Nederlands of Europees broeikasgasbeleid nog gerechtvaardigd
worden op basis van voorkeuren of ethische gronden, maar niet op basis
van effectiviteit. Bij die ethische gronden kan bijvoorbeeld gedacht worden aan
verantwoordelijkheid voor de externe effecten van energieconsumptie. Als het
gaat om effectiviteit is in die situatie een meer doelmatige inzet van middelen
mogelijk dan voor het doel van emissiereductie. Dan blijft bij een verandering die
een kleine speler in zijn eentje niet wezenlijk kan beïnvloeden, alleen aanpassing
over.
Vanuit aanpassingsoogpunt is klimaatverandering een regionaal probleem: de
effecten zijn overal, maar ze worden plaatselijk gevoeld en verschillen lokaal. De
vruchten van aanpassingsinspanningen worden ook plaatselijk genoten. Het
mobiliseren van belanghebbenden is daardoor gemakkelijker dan bij broeikasgasbeleid,
dat immers internationale coördinatie vereist om het free rider-effect te
beteugelen. Wel kunnen de lasten van aanpassing lokaal zeer uiteenlopen.
Sommige arme landen zijn extra gevoelig voor de gevolgen van klimaatverandering,
vooral wanneer ze sterk afhankelijk zijn van landbouw en ze daarnaast een
beperkt aanpassingsvermogen hebben, omdat ze over weinig economische, technische
(vaardigheden, kennis) en institutionele hulpbronnen beschikken. Een
67