Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

indekken tegen mogelijke toekomstige schade zal juist de risicopremie aftrekken
van het risicovrije disconto. De risicopremie wordt dan een verzekeringspremie. 5
Een laag disconto verleidt tot het vroegtijdig nemen van kosten, waardoor de
verdeling tussen generaties via de keuze van het disconto kan worden beïnvloed.
Een laag disconto geeft dus verdelingspreferenties weer, maar brengt ook risico’s
van niet-renderende investeringen met zich mee, doordat het disconto niet meer
kan worden gebruikt om aantrekkelijke van minder aantrekkelijke investeringen
te onderscheiden. Toekomstige generaties zijn beter af met een in hun ogen
renderende investering ter waarde van 1 euro dan met een grotere, maar in hun
ogen niet renderende investering. Renderende investeringen helpen immers om
toekomstige kosten te dragen. Maar ze zijn slechter af met in het geheel geen
investering. In het rapport Generatiebewust beleid (wrr 1999) heeft de raad
uiteengezet dat er geen eenduidige criteria zijn voor een rechtvaardige lastenverdeling
tussen huidige en toekomstige generaties. Kort gezegd komt dit doordat
aanvaarde rechtvaardigheidsbeginselen zoals ‘gelijke monniken, gelijke kappen’
niet van toepassing zijn, omdat de monniken niet gelijk zijn. De situatie van
toekomstige generaties verschilt in te veel opzichten van die van de huidige
(welvaartsniveau, ontwikkelingskansen, enzovoort). Daar komt nog bij dat we
ook de preferenties van toekomstige generaties niet kennen. Die preferenties
kunnen afwijken van de onze, zodat naast de rechtvaardigheid en doelmatigheid
van de verdeling ook de verdeling zelf onduidelijk is.
De derde factor is de relatieve prioriteit van toekomstige belangen. Hier gaat het
om (veronderstelde) preferenties van toekomstige generaties. Omdat die verwoord
worden door leden van huidige generaties, kan men dit ook zien als het
verdelingsvraagstuk in een ander jasje. Er is niet noodzakelijk een universeel
disconto dat overal op van toepassing is. 6
Bij de vaststelling van het disconto is de causaliteitsrichting essentieel: de voorkeur
volgt niet uit het disconto, maar het disconto volgt uit de voorkeur. Dit geldt
a fortiori op de lange termijn en bij onzekerheid. Het disconto is als revealed
preference af te leiden uit de prijs die men bereid is te betalen voor een mogelijke
schade op de lange termijn.
Alleen door de vragen naar verwacht rendement en mate van risicoaversie, naar
een rechtvaardige intergenerationele verdeling en naar veranderende waarderingen
apart te beantwoorden kan tot een verstandige beleidskeuze worden gekomen.
Wie zulke keuzen onderbouwt met modellen die discontovoeten bevatten
welke een amendering zijn op het marktdisconto, volgt een cirkelredenering: de
modeluitkomst volgt immers rechtstreeks uit het gekozen disconto dat op zijn
beurt de voorkeuren van de onderzoeker weerspiegelt. Het zijn de huidige deelnemers
aan de beleidsdiscussies die hun voorkeuren via het instrument van het
disconto projecteren op toekomstige generaties. Discontovoeten (en meer in het
algemeen modelparameters) kunnen dus worden gebruikt om preferenties van de
onderzoeker in de analyse in te brengen.
bijlage 1
1
241