Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

44
klimaatstrategie – tussen ambitie en realisme
stand komt die nodig is voor de verbeterde emissie-efficiëntie, door emissies te
verminderen en/of door de opname van ghg’s te vergroten. Een deel van emissie-efficiëntieverbetering
kan worden gerealiseerd met bredere toepassing van
bestaande techniek. Redenen om beschikbare technieken (nog) niet toe te passen
liggen in de sfeer van kostenefficiëntie (bij het huidige prijsniveau), afschrijvingstermijnen
van oudere jaargangen productiemiddelen en (in mindere mate)
consumptiegoederen, onzekerheid over de toekomstige omgeving en gebrek aan
oog voor mogelijkheden omdat het niet om kernactiviteiten gaat; het onderscheid
tussen deze redenen is vloeiend. Maar het is evident dat op langere termijn
transities nodig zijn naar nieuwe vormen van energie en productie (vrom-raad
en aer 2004) en dat er (vooralsnog) geen silver bullets zijn die het probleem
afzonderlijk kunnen oplossen. Er zal een portefeuille aan technologieën moeten
worden ontwikkeld. Hoofdstuk 4 zal daaraan aandacht besteden.
Binnen de rijke landen gaat het derhalve om zowel innovatie als om diffusie. Om
die reden zou het van belang kunnen zijn dat een deel van de emissiereductiedoelstelling
in rijke landen gerealiseerd wordt, teneinde voldoende innovatieprikkels
te genereren, al is het de vraag of dit de meest efficiënte wijze is om
onderzoek en ontwikkeling (r&d) te organiseren.
Internationale coördinatie
Waar ghg’s worden uitgestoten is voor het klimaat irrelevant. Na verloop van
tijd cumuleren ze in de atmosfeer en het is die voorraad ghg’s die het klimaat
beïnvloedt. Voor zover markten en spontane technische vooruitgang de gewenste
verbeteringen (zie hiervoor) niet bereiken, zullen overheden overal ter wereld
beleid moeten voeren. Gegeven de omvangrijke grensoverschrijdende externe
effecten is wereldwijde coördinatie vereist, maar de belemmeringen daarvoor
zijn groot. Die belemmeringen liggen in de prikkels voor liftersgedrag (free
riding), de uiteenlopende belangen en de randvoorwaarde van soevereiniteit. Als
gevolg daarvan zal (coördinatie van) beleid worden ‘ondergeproduceerd’,
waardoor het klimaatprobleem verergert. De coördinatieopdracht valt uiteen in
drie onderscheiden maar in de praktijk gerelateerde componenten, namelijk (1)
het ontwikkelingstraject van nu nog arme landen, (2) de verdeling van lasten en
(3) de allocatie van inspanningen. Hoofdstuk 5 gaat dieper in op de internationale
coördinatie.
(1) Het ontwikkelingstraject van nu nog arme landen
Ongeveer vier vijfde van de wereldbevolking woont in zich industrialiserende of
arme landen. Indien deze landen een ontwikkelingspad zouden volgen zoals de
oeso-landen dat eerder hebben gedaan, wordt het klimaatprobleem nog onbeheersbaarder.
De wereldwijde uitstoot van ghg’s zou snel toenemen, hoe effectief
de oeso-landen zelf hun eigen emissiereductie ook zouden bewerkstelligen.
De ontwikkelde landen (Annex i-landen) produceren iets meer dan de helft van
de mondiale emissies, voor een belangrijk deel in de vorm van co2, terwijl in
ontwikkelingslanden relatief veel methaan wordt geproduceerd. Het aandeel van
de ontwikkelde landen in de totale emissie neemt af, dat van nu nog arme landen
neemt toe. De bepalende factoren voor het ontwikkelingsprobleem zijn het grote