Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

een nederlandse en europese klimaatstrategie
ceerde overeenkomsten heeft vooral nadelige gevolgen bij onderhandelingen of
ratificatie. Voorbeelden daarvan zijn: lang voortslepende conflictueuze onderhandelingen
met risico van mislukking, allerlei uitzonderingen, risico van
formeel succes zonder voldoende ratificatie, en straffe voorwaardelijkheid van
arme landen in termen van transfers en verdeling die de haalbaarheid in oesolanden
weer op het spel zet.
Multistage-benaderingen, waarbij landen op basis van objectieve indicatoren
voor de mate van ontwikkeling geleidelijk meer verplichtingen op zich nemen,
stroken naar de mening van de raad met het uitgangspunt van common but differentiated
responsibilities. Maar het probleem is dat multistage-benaderingen
trajecten vereisen van toenemende internationale verantwoordelijkheid en
toenemende verplichtingen op basis van objectieve criteria voor graduation (de
overgang naar een hoger niveau van verplichtingen). De gatt leert dat het weliswaar
wenselijk is een onderscheid naar minder ontwikkeld en graduated te
maken, maar dat de overgang nooit door ook maar één handelspartner formeel of
vrijwillig is gemaakt. Het werkte alleen bij het Algemeen Preferentieel Systeem,
waarbij de preferentiegevers (rijke landen) unilateraal bepaalde inmiddels
ontwikkelde landen (zoals Singapore en Zuid-Korea) op den duur hebben uitgesloten.
Multistage vereist dus een bindend commitment van ontwikkelingslanden
om op objectieve criteria te varen en dat internationaal te laten beslissen. Dit
ontbreekt nu en het is optimistisch om dergelijke commitments te verwachten.
Het kan in de praktijk effectiever zijn om in latere onderhandelingen de coalities
te veranderen en tot andere afspraken te komen met een uitgebreidere groep
inmiddels hoogontwikkelde landen. Het commitment ontstaat dan achteraf,
waarbij vermoedelijk zal blijken dat een multistage-traject in de praktijk is gerealiseerd.
(2) Veelkleurige flexibiliteit
De eu en Nederland moeten openstaan voor initiatieven naast Kyoto, zonder
overigens zelf de Kyoto-benadering op te geven. Niet-deelname aan Kyoto staat
geenszins gelijk met de afwezigheid van klimaatbeleid. De potentie van dat vrijwillige
klimaatbeleid, bijvoorbeeld in de vs en Australië, moet worden benut. Dit
geldt trouwens net zo goed voor landen als China, India of Brazilië. Het gemeenschappelijke
doel is belangrijker dan de verdeeldheid over Kyoto. Vandaar dat de
raad een ‘veelkleurige flexibiliteit’ voorstaat die alle unfccc-partijen ruimte laat
om aan een of andere, meer of minder ambitieuze vorm van klimaatbeleid te
doen. Te denken valt aan no regret-beleid (zoals energie-efficiëntieverbetering,
dat ook zonder klimaatprobleem zinvol is – met enorme potentie in ontwikkelingslanden);
no lose-beleid (wel een prikkel tot emissiereductie, geen sanctie);
technologieontwikkeling en -diffusie; intensiteitsdoelen; zelfverplichting van
eigen klimaatbeleid (zogeheten pam’s) met het afleggen van rekenschap; en de
hogere ambitie van emissiehandelssystemen of een koolstofprijs. Net als in de
handelspolitiek is het mogelijk en aantrekkelijk op onderdelen emissiereductie
bilateraal en regionaal te stimuleren, bijvoorbeeld als onderdeel van al bestaande
speciale betrekkingen of van ontwikkelingsbeleid.
219