Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

88
klimaatstrategie – tussen ambitie en realisme
worden op rijksniveau vastgelegd in de Nota voor de Waterhuishouding. De door
het rijk ontwikkelde plannen hebben vaak ruimtelijke gevolgen. Het waterstaatsbeleid
raakt daarmee aan het ruimtelijkeordeningsbeleid. De kern daarvan is dat
ruimtelijke functies tegen elkaar worden afgewogen. Op rijksniveau vindt echter
geen afstemming plaats met het ruimtelijkeordeningsbeleid (Groothuijse en Van
Rijswick 2005). Het komt voor dat in de regionale vertaling van het op rijksniveau
geformuleerde beleid onderdelen sneuvelen op basis van overwegingen van
ruimtelijke ordening. Het rijk formuleert het waterstaatsbeleid vanuit een eenzijdig
maatschappelijk belang. Op regionaal niveau spelen meerdere belangen, die
alle tegen elkaar worden afgewogen. Vanuit het oogpunt van veiligheid kan het
resultaat van deze afweging als onbevredigend worden beoordeeld.
In de regel vindt de afstemming tussen het waterhuishoudingbeleid en het
planologisch beleid plaats op provinciaal niveau. De vorm die daarvoor gekozen
wordt is doorgaans het Provinciaal Omgevingsplan, waarin alle plannen voor de
fysieke leefomgeving onderling worden afgestemd. In het provinciale plan voor
de waterhuishouding moet de landelijke Nota voor de Waterhuishouding doorklinken.
Daarbij is bovendien een ruimtelijke vertaling naar het streekplan
gemaakt. Op de doorvertaling van deze provinciale plannen naar het gemeentelijke
bestemmingsplan en het beheersplan van het waterschap wordt door
Gedeputeerde Staten toegezien. Recentelijk is de watertoets verplicht gesteld in
de bestemmingsplanprocedure. Groothuijse en Van Rijswick (2005) bepleiten
een soortgelijke overlegverplichting voor de opstelling van waterbeheersplannen.
Er bestaat behoefte aan meer sturingsmogelijkheden voor het rijk om grote
projecten op het gebied van de waterstaathuishouding te kunnen uitvoeren. Het
huidige wettelijke instrumentarium biedt daarvoor wel mogelijkheden, maar
schiet in de praktijk tekort. Van Buuren en Laninga-Busch (2005) stellen de vraag
wat voor het rijk de mogelijkheden zijn om gemeenten te bewegen tot het maken
van grootschalige zogeheten natte reserveringen. Een planologische kernbeslissing
biedt hiervoor aanknopingspunten. De vraag is dan of de ruimtelijke reserveringen
gedaan worden als indicatieve beleidsuitspraken of als concrete beleidsbeslissingen.
De zin van het doen van een indicatieve beleidsuitspraak hangt
weer af van de medewerking van lokale overheden. Bij een concrete beleidsbeslissing
moeten alle relevante belangen worden meegewogen, ook de lokale belangen.
Dat maakt het grootschalige gebruik van dit instrument door het rijk minder
geschikt. De betrokkenheid van provincies en waterschappen is daarom essentieel.
In feite betekent dit dat wordt teruggegrepen op de gebruikelijke bestuurlijke
beïnvloeding door het rijk. Als deze beïnvloeding niet naar wens verloopt, kan
het rijk nog reageren op bestemmingsplannen en bouwvergunningen. Het ruimtelijkeordeningsinstrumentarium
biedt daar algemene procedures voor, waarvan
alle belanghebbenden gebruik kunnen maken. Daarnaast zijn er voor het rijk nog
enkele specifieke mogelijkheden om te reageren. Al met al worden deze mogelijkheden
door de bewindslieden als te mager beschouwd.