Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

aanpassing aan een veranderend klimaat
Bij de meeste studies naar de gevolgen van klimaatverandering kan de vraag
gesteld worden of de invloed van klimaatverandering overwegend is. Menselijke
activiteiten zijn op vele manieren van invloed op de natuurlijke omgeving. Die
invloed loopt niet alleen via de uitstoot van broeikasgassen en de door de mens
veroorzaakte mondiale temperatuurstijging. In het algemeen heeft de ontginning
van natuurlijke hulpbronnen door de mens verstrekkende gevolgen voor de
natuurlijke omgeving. Een deel van de problemen die klimaatverandering met
zich mee zou kunnen brengen, is niet nieuw. Oplossingen zijn soms denkbaar,
maar blijven uit bij gebrek aan middelen. Studies naar de gevolgen van klimaatverandering
geven aan dat deze problemen kunnen verergeren of op grotere
schaal kunnen voorkomen. Daarbij wordt ervan uitgegaan dat ook in de toekomst
mogelijke oplossingen niet worden benut.
In het algemeen komt naar voren komt dat de 2 °C-grens die door de eu als richtinggevend
voor het beleid is aanvaard, niet noodzakelijkerwijs de temperatuurstijging
is waarbij negatieve effecten beginnen te overheersen. Ook hogere
temperaturen worden genoemd. Per aandachtsgebied komen de volgende gevolgen
van klimaatverandering naar voren:
• Gevaren die de kustgebieden bedreigen zijn onder meer overstromingen als
gevolg van de zeespiegelstijging en een grotere kans op stormen en verder een
verzilting van het oppervlaktewater.
• Er zijn twee factoren die positief werken op het landbouwpotentieel, namelijk
een verhoging van de co2-concentratie en een stijging van de temperatuur.
Hogere co2-concentraties stimuleren de plantengroei. Dit effect kent echter
een verzadiging. Hogere temperaturen komen in eerste instantie ten goede aan
de productiviteit van het belangrijkste gewas: granen. Door temperatuurstijging
kunnen granen op grotere hoogten en op hogere breedtes verbouwd
worden. Er is echter een temperatuurdrempel waarboven granen minder goed
groeien. Per saldo nemen de potentiële opbrengsten weer af bij een mondiale
temperatuurstijging in de orde van 3 à 4 °C. Het hongerprobleem is pas in laatste
instantie verbonden met de landbouwopbrengsten. Veel belangrijker zijn
de beschikbaarheid van werk voor de armen en de organisatie van de wereldhandel.
• Er worden grote regionale verschillen in veranderingen in de waterbeschikbaarheid
voorzien. Per saldo valt er weinig te zeggen over de waterbeschikbaarheid
als gevolg van de mondiale opwarming. Waterbeschikbaarheid heeft
een belangrijke relatie met landbouw (irrigatie). Het bestaan van een wereldlandbouwmarkt
kan de gevolgen van veranderingen in waterbeschikbaarheid
voor een belangrijk deel opvangen. Een regionaal krimpende landbouw maakt
urbanisatie noodzakelijk.
• In beginsel zou mondiale opwarming de verspreiding van ziekten als malaria
kunnen bevorderen. Er zijn echter vele mogelijkheden om dergelijke ziekten
een halt toe te roepen. Zij zijn vooral het gevolg van een armoedeprobleem.
• Ecosystemen staan in nauwe relatie met klimaatverandering. Leemans en
Eickhout (2004) stellen dat op basis van onderzoek naar de depositie van
pollen en op basis van jaarringenonderzoek historische veranderingen in
69