Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

eperkte geldigheidsduur (tot 2012) en een onzeker traject daarna. Dat lokt
eerder kortetermijnmaatregelen uit die op langere termijn in het licht van het
klimaatbeleid niet noodzakelijk doelmatig of effectief zijn. Over het vervolg
moet bovendien nog onderhandeld worden, waarbij in investeringen verzonken
kosten de onderhandelingspositie verzwakken, doordat ze niet meer voorwaardelijk
zijn. Het Kyoto-protocol is daarmee tijdsinconsistent voor een
effectief mitigatiepad.
• Handelssancties. Het Montreal-verdrag had geloofwaardige handelssancties
tegen niet-ondertekenaars met betrekking tot specifieke substanties en
producten. Deze sancties voorkomen verplaatsing van industriële activiteit en
illegale handel. Ze maken bovendien liftersgedrag veel duurder dan onder het
Kyoto-protocol, waardoor het ondanks emissieplafonds aantrekkelijk wordt
om te ondertekenen.
• Afdwinging. De afdwinging van gewone internationale verdragen is doorgaans
niet eenvoudig, hoewel veel milieuverdragen redelijk opgevolgd worden. Het
Montreal-verdrag werd in 1992 versterkt door een wortel-en-stokbenadering. 3
Het Kyoto-protocol heeft slechts beperkte instrumenten voor afdwinging.
5.4.2 voortbouwen op de unfccc
internationale coördinatie van klimaatbeleid
In 1992 werd de unfccc gesloten. Vanuit deze conventie is het Kyoto-protocol
ontstaan. De klimaatconventie kan worden beoordeeld op respectievelijk het doel
en de beginselen, de verplichtingen inclusief de afdwingbaarheid en de structuur
van de klimaatonderhandelingen. Hierna zal blijken dat de uitgangspunten een
prima basis vormen, maar dat het vooralsnog misgaat bij het voortbouwen daarop:
de verplichtingen zijn mager en de organisatie van de onderhandelingen is
moeizaam. In bijlage 11 is een schema opgenomen met de hoofdpunten uit deze
beoordeling.
Doel en beginselen
Bijna 190 landen zijn tot de unfccc toegetreden, hetgeen aangeeft dat het
hoofddoel en de beginselen nagenoeg wereldwijd worden gedragen. Ondanks de
tekortkomingen maakt dit de unfccc in beginsel een geschikte basis om op
voort te bouwen. Er is weinig reden om aan de doelstelling en beginselen te sleutelen,
al kan over de invulling van sommige beginselen verschillend worden
gedacht. Het uiteindelijke doel is het voorkomen van gevaarlijke menselijke
invloed op het klimaat en een zodanige vertraging van verandering dat ecosystemen
zich kunnen aanpassen. Op het beginsel van common but differentiated
responsibilities kunnen meer operationele beginselen worden gebaseerd, zoals ‘de
vervuiler betaalt’ en differentiatie naar vermogen om te mitigeren en naar speciale
kwetsbaarheden (bijvoorbeeld in arme landen). Van de toekomstgerichtheid
(for the benefit of present and future generations) kunnen de beginselen van
milieueffectiviteit en doelmatigheid worden afgeleid, alsmede de erkenning dat
economische groei in arme landen een legitieme prioriteit is. Economische groei
moet zorgen voor een toenemend vermogen van arme landen om klimaatbeleid
te voeren, waarbij op basis van de gedifferentieerde verantwoordelijkheden ook
175