Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

86
klimaatstrategie – tussen ambitie en realisme
De kosten van waterbeleid
De Deltacommissie achtte een uitgave van 0,5 procent van het bbp aan beveiliging
tegen overstromingsgevaar ‘geenszins ontoelaatbaar’. De huidige uitgaven
liggen ongeveer een factor 3 daaronder. Dat lijkt aan de (zeer) lage kant, omdat
de waarde van het te beschermen goed sterk is gestegen (verwachtingswaarde =
kans maal effect) en omdat een gestegen welvaartsniveau ook de risicopreferentie
(de prijs van risico) beïnvloedt. Beide factoren rechtvaardigen een lager overstromingsrisico
dan tot nu is gehanteerd. Anders gezegd: we moeten niet zozeer
(of niet alleen) meer geld uitgeven aan beveiliging tegen overstromingsgevaar
vanwege klimaatverandering, maar vooral omdat we met een hoger welvaartsniveau
meer veiligheid kunnen en willen kopen.
Het ce-rapport voor de Tweede Kamer (Rooijers et al. 2004) haalt een oude
schatting aan uit 1990 dat tot 2090 circa 8 miljard euro nodig is voor sterkere
kustverdediging vanwege de zeespiegelstijging, zeg zo’n honderd miljoen euro
per jaar. Klijn et al. (2004) noemen nettocontantewaardebedragen variërend van
0,9 miljard euro voor verticale waterberging tot 8 miljard euro voor de ontwikkeling
van groene rivieren. De Commissie Waterbeleid in de 21e eeuw (wb21
2000a) begroot tot 2050 een extra bedrag van 230 miljoen euro per jaar voor het
hoofdsysteem en de regionale watersystemen, hoofdzakelijk bestemd voor de
verwerving van grond. In eerste instantie is de keuze van de commissie voor een
ruimtelijke oplossing duurder dan een keuze voor technische oplossingen, maar
de commissie kiest er toch voor vanwege het langetermijnperspectief. Het
opmerkelijke aan deze schattingen is vooral dat ze zo veel onder de kosten-batennorm
van de Deltacommissie liggen.
De conclusie is dat de verwachte uitgaven als gevolg van klimaatverandering in
de komende eeuw alleszins overzichtelijk blijven, ook wanneer het waterbeleid
door klimaatverandering aanmerkelijk duurder zal worden. Immers, in het rivierengebied
bestaat potentieel een aanzienlijk grotere afvoercapaciteit dan nu
aanwezig is, mits voor verbreding van het rivierbed dan wel voor bypasses een
beperkte hoeveelheid ruimte kan worden gereserveerd. Bij het grondgebruik kan
een synergie worden gerealiseerd tussen door economische veranderingen geïndiceerde
aanpassingen enerzijds en klimaataanpassingen anderzijds. Bij de
zeespiegel is de windverwachting van veel meer gewicht dan het gemiddelde
niveau. Vroegtijdig reserveren van ruimte en het openhouden van opties voor
toekomstig waterbeleid kunnen die kosten verder beperkt houden.
Maar de bescherming tegen hoog water is niet gratis: er is los van het klimaatprobleem
een investeringsachterstand die beredeneerd kan worden op basis van een
kosten-batenanalyse en die groter wordt naarmate de waarde van het te beschermen
goed verder stijgt als gevolg van economische groei. Die verandering gaat
veel sneller dan de klimaatverandering.
Ruimtelijke planning is in hoge mate optiebeleid. Door regulering moet voorkomen
worden dat investeringen worden gedaan op plaatsen die later alsnog een