Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

Tekstbox 4.6 Emissiereductie en transitie
emissiereductie als technisch-strategisch vraagstuk
Zowel tijdige emissiereductie als transitie naar een nieuw energiesysteem is nodig, maar als
gevolg van de tijdsklem zijn het verschillende doelen die moeten worden onderscheiden.
Onderscheid tussen innovatie en implementatie
De opbouw van een voldoende groot aandeel van koolstofvrije, voldoende solide, betrouwbare en
concurrerende alternatieven heeft tijd nodig. Zo deed olie er een eeuw over om te komen van
1 procent van de mondiale primaire energiemix in 1870 tot zijn piek van 46 procent in 1973. In de
eu wil men ten onrechte twee vliegen in één klap slaan: toepassing van moderne hernieuwbare
energie moet enerzijds tot kostendaling leiden via schaal- en leereffecten en anderzijds tot emissiereductie.
Maar een substantiële bijdrage van moderne hernieuwbare energie aan de beoogde
emissiereductie vergt grootschalige toepassing, waardoor de kosten bij een jonge technologie snel
uit de hand kunnen lopen. De technologie is nog onvoldoende rijp voor brede implementatie.
Het lijkt verstandiger onderscheid te maken tussen emissiereductieprogramma’s op basis van
bewezen en kosteneffectieve technieken enerzijds, en r&d-programma’s voor op termijn kosteneffectieve
technieken anderzijds. Overheden en bedrijven moeten de r&d-programma’s richten
op mogelijkheden in en kostendaling op nichemarkten. In de vs maakt men – anders dan in de
eu – dit onderscheid wel.
Innovatie en beprijzing van koolstofemissies
Een prijs op co2-emissies geeft een prikkel tot energie-efficiëntie en energiebesparing en tot
toepassing van al beschikbare koolstofarme technologie. Pas een co2-prijs die veel hoger is dan de
huidige in de eu, die wereldwijd geldt en die bovendien ook als blijvend gezien wordt, zou een
geloofwaardige prikkel vormen voor de diepte-investeringen die nodig zijn voor echt nieuwe
technologieën zoals zonne-energie en waterstof. Voor zulke diepte-investeringen is dus vooralsnog
een andere benadering nodig dan prijsbeleid, omdat aan de genoemde voorwaarden niet tijdig
zal worden voldaan.
Men kan de binnenlandse innovatie prikkelen door emissiereductie in het buitenland aan een
plafond te binden, maar ook dat lijkt een kostbare manier. Ook het stellen van een minimumquotum
(men moet in jaar x bijvoorbeeld y% aan moderne hernieuwbare energie doen) heeft nadelen:
de markt mag het wel zelf uitzoeken, maar zal de techniek kiezen die op dit moment voordelen
heeft, ook als de langetermijnvooruitzichten voor ander alternatief beter zijn. De wijze waarop de
eu bijvoorbeeld biomassa voor transport aanpakt, stimuleert wellicht ethanol op basis van graan
of suikerriet, maar dat zijn op zich rijpe technieken, zodat er weinig innovatieprikkels zijn.
Onduidelijk is bovendien of biomassa voor transport wel zo’n goede strategie is.
Om echt nieuwe technieken te ontwikkelen is r&d nodig, waarvan de eerste fasen vooral een
zaak zijn van de overheid. Het lijkt daarom nodig dat de overheid zo specifiek mogelijk aangeeft
welke techniek strategisch steun verdient, en voor de ‘development’ (experimenten, leerervaringen,
eerste fase-schaaleffecten) een nichemarkt creëert. Zulk beleid is kansrijker in een internationale
samenwerking waarin de nichemarkten niet te klein blijven.
129