Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

lauwe bestemming zouden moeten krijgen. Zulke investeringen bemoeilijken
die aanwijzing. Dat wil niet zeggen dat op tal van plaatsen niet meer gebouwd
zou mogen worden, maar wel dat bij die bebouwing rekening moet worden
gehouden met realistische overstromingsscenario’s. Ook dijkversterking en dijkverlegging
vragen extra ruimte die nu al zou moeten worden gereserveerd. Het
gaat daarbij niet alleen om rivierdijken, maar ook om bijvoorbeeld het IJsselmeer,
waarvan het peil zal moeten meegroeien met dat van de zeespiegel om zonder
pompen IJsselwater te kunnen spuien. De Commissie Waterbeleid in de 21e eeuw
wijst erop dat de benodigde ruimte nu al moet worden bestemd, om te voorkomen
dat er zodanig gebouwd wordt dat een bestemming in de toekomst niet
meer haalbaar is: het uitkopen van een hectare bebouwde grond is vele malen
duurder dan het uitkopen van een hectare landbouwgrond.
3.4 water als bestuurlijk probleem
De bestuurlijke bereidheid is momenteel aanwezig om de veiligheid in relatie tot
het overstromingsgevaar van de grote rivieren te verhogen. De bestuurlijke actie
is niet alleen reactief op recente hoogwaterstanden, maar ook proactief met het
oog op klimaatverandering en de daarvan verwachte toename van de neerslagintensiteit.
Het is echter de vraag of voldoende hoog wordt ingezet en of het
gunstige klimaat voor het verhogen van de veiligheid ook behouden blijft
wanneer bij concretisering van de plannen de lokale weerstand tegen ingrijpende
maatregelen groeit. In het verleden is een gebrek aan maatschappelijk draagvlak
desastreus gebleken voor de uitvoering van aanvankelijk noodzakelijk geachte
maatregelen.
De afvoerproblematiek van de grote rivieren in relatie tot de klimaatverandering
heeft verschillende bestuurlijke aspecten. In de voorgaande paragraaf is duidelijk
geworden dat de maatregelen die noodzakelijk zijn, vergaande ruimtelijke consequenties
kunnen hebben. Het is de vraag of het wettelijk instrumentarium om de
benodigde ruimteclaims te leggen op orde is. Deze vraag is onlangs door de
betrokken bewindslieden aan de orde gesteld en voorgelegd aan de Commissie
van Advies inzake de Waterstaatwetgeving. Voor ruimtelijk ingrijpende maatregelen
is het noodzakelijk om voldoende maatschappelijk draagvlak te vinden.
Daarnaast bestaat altijd het probleem van de financiering. Omdat het probleem
op het schaalniveau van stroomgebieden speelt, is er ook een internationale
dimensie. Ten slotte ligt er, gezien de onzekerheid over de klimaatverandering en
de lange termijn waarop de gevolgen van klimaatverandering spelen, een politiek
probleem.
3.4.1 het technisch-juridische instrumentarium
aanpassing aan een veranderend klimaat
De veiligheid ten aanzien van het overstromingsgevaar vanuit de zee en de grote
rivieren valt onder de verantwoordelijkheid van het rijk. In het rijksbeleid wordt
die verantwoordelijkheid ook genomen: het rijk formuleert zijn beleid, in de
regel in samenspraak met de regionale overheden. De hoofdlijnen van het beleid
87