Klimaatstrategie - tussen ambitie en realisme - Wetenschappelijke ...

152
klimaatstrategie – tussen ambitie en realisme
lende methoden en instrumenten voor allocatie benut worden, waaronder
projectfinanciering, zoals het Kyoto-protocol – weliswaar nog met veel kinderziekten,
zie tekstbox 5.6 – doet middels het Clean Development Mechanism
(cdm) en Joint Implementation (ji). Alleen voor die mitigatie die geen extra
lasten met zich meebrengt of die welvaartsverhogend is, ligt het voor de hand dat
ieder land eigen verantwoordelijkheid neemt, maar ook dit beleid kan gebaseerd
zijn op marktmechanismen.
Technologieontwikkeling vormt een uitzondering. Daar is sprake van een pusheffect
(geld beschikbaar maken voor onderzoek) en een pull-effect (relatieve prijsverandering
geeft de markt een prikkel tot onderzoek). Vertrouwend op het pullmechanisme
kan worden gekozen voor een minimum aan mitigatie in
oeso-landen als investeringsstimulans. Zo heeft de eu een 50/50-procentsregel
vastgesteld, dat wil zeggen: hooguit 50 procent elders in de wereld en 50 procent
binnenlands. De andere manier is het push-mechanisme om ‘voldoende’ publieke
fondsen voor onderzoek en ontwikkeling (r&d) te genereren. Het pull-mechanisme
riskeert dat vooral de optimalisatie van bestaande technieken wordt bevorderd,
waarmee geen grote sprongen worden gemaakt. Het push-mechanisme
riskeert zowel een hopeloze concurrentie met andere overheidsuitgaven die politiek
op kortere termijn aantrekkelijker zijn als een foutieve selectie van winnende
technieken. Het heeft wel als voordeel dat dit type onderzoek sterke ‘positieve
externaliteiten’ kent, waardoor internationale samenwerking voor allen aantrekkelijk
is.
De verdelingskwestie handelt over het betalen voor reductieverplichtingen via de
verdeling van emissierechten of via andersoortige overeenkomsten. Dit is nauw
verbonden met de welvaartsverdeling in de wereld, maar er spelen ook andere
maatstaven. Het onderhandelingsprobleem bestaat grofweg uit drie onderdelen,
namelijk de verdelingsgrondslag, de timing en instrumentele flexibiliteit:
• De verdelingsgrondslag vereist indicatoren in een onderlinge verhouding. De
(convergentie van de) netto-uitstoot per hoofd is zo’n indicator. Deze maatstaf
is echter veel te grof en daardoor alleen geschikt indien hij expliciet wordt
gecorrigeerd voor andere objectieve aspecten, zoals klimaatfactoren per land,
de positie en specialisatie in de mondiale arbeidsverdeling, aanwezige grondstoffen,
enzovoort. Daarnaast hangen onderhandelingen uiteraard af van de
bereidheid om verplichtingen aan te gaan, die bepaald wordt door de eigen
weging van kosten en baten van klimaatbeleid, het belang dat men hecht aan
energiezekerheid en de waarde van reputatie over het al of niet bijdragen aan
internationale samenwerking.
• De timing van mitigatieverplichtingen wordt bepaald door de sequentie van in
te zetten mitigatieopties (zie ook hoofdstuk 4) en door de mate waarin landen
in hun ontwikkelingstraject geleidelijk zwaardere verplichtingen op zich
nemen, conform de indicatoren die hiervoor zijn genoemd.
• Flexibiliteit met betrekking tot instrumenten geeft landen zo veel mogelijk
ruimte om nationaal en wereldwijd kosteneffectiviteit te verwezenlijken. Laat
men het idee van wereldemissieplafonds los (redenen daarvoor komen in