hvítabók • fylgibind 2 fyrisiting - Løgmansskrivstovan

Almanna- og heilsumálastýrið · 267
yvirtaka eitt mál fyrisitingarliga og lógarliga, soleiðis at bert fíggjarliga
ábyrgdin verður verandi í Danmark.
• Fyri tað annað ber okkum eisini til bert at yvirtaka fyrisitingarligu
ábyrgdina av einum málsøki, og danir varveita so bæði lógarligu
og fíggjarligu ábyrgdina av økinum.
Ein triðja yvirtøka er sambært § 2 í heimastýrislógini, sum ásetir, at
føroyska heimastýrið kann taka við einum máli við at taka við bæði
fyrisitingarligu, lógarligu og fíggjarligu ábyrgdini hjá dønum. Økið er
í hesum førum endaliga yvirtikið og er eitt sermál.
Sostatt eru tríggir ymsir møguleikar fyri yvirtøku. Allir hesir møguleikar
eru á almanna- og heilsuøkinum.
Almannaøkið er alt yvirtikið, hvat fyrisiting og lóggávu viðvíkir,
men á heilsuøkinum hava vit bert tikið við tí partinum, sum snýr seg
um veitingar til borgaran. Heilsumál, ið snúgva seg um heilsufakligar
reglur, er hvørki yvirtikin fyrisitingarliga, lógarliga ella fíggjarliga.
Í 1948 yvirtók føroyska heimastýrið apoteksverkið, og í 1980 vanlukkutryggingina
sambært § 2 í heimastýrislógini. Hetta eru eisini
einastu øki í almanna- og heilsumálum, ið eru heilt yvirtikin sum
sermál.
Umsitingin av almannaverkinum varð yvirtikin í 1975, og umsitingin
av heilsuverkinum í 1977. Umsitingin av serforsorgini, sjúkrakassunum
og tí primeru heilsutænastuni varð yvirtikin í 1988.
Sambært „L.nr. 315 frá 17.05.95 om sociale ydelser på Færøerne“
og „L.nr. 316 frá 17.05.1995 om sundhedsvæsenet på Færøerne“ fekk
føroyska heimastýrið heimild til at áseta reglur um uppgávur, veitingar
og fyrisiting í størsta partinum av almanna- og heilsuverkinum.
Yvirtøkur eftir hesum báðum rammulógunum eru tær, vit kalla §
9-yvirtøkur sambært heimastýrislógini. Donsku lógirnar, ið galda í
Føroyum á hesum øki, verða tó verandi í gildi, til tær verða avloystar
av føroyskum løgtingslógum.
Stuðulin úr Danmark til føroyska almanna- og heilsuverkið varð
til og við 1987 goldin landskassanum sum endurgjald. Tann 9. marts
1987 gjørdu danska stjórnin og Føroya landsstýrið sínámillum avtalu
um at taka endurgjaldsskipanina av, og stuðulin til almanna- og
heilsuverkið varð í staðin goldin sum blokkstuðul, samstundis sum
donsku heimildirnar at gera reglur um raksturin av ymsum fyriskipanum
fyri heilsuverkið datt burtur.
Sambært § 9-yvirtøkunum liggur statsrættarliga, fíggjarliga
ábyrgdin av málsøkjunum hjá Fólkatinginum og danska ráðharranum.
Fólkatingið hevur tó við ríkislógum latið føroyska heimastýrinum
útreiðsluskylduna á almanna- og heilsuøkinum. Sum endurgjald fyri
at rinda útreiðslurnar, fær heimastýrið blokkstuðul.