hvítabók • fylgibind 2 fyrisiting - Løgmansskrivstovan

Samandráttur og niðurstøður · 29
Hægri lestur og útbúgvingar í Danmark og øðrum norðurlondunum
Sum danskir ríkisborgarar hava føroyingar ókeypis atgongd til danskar
og norðurlendskar útbúgvingarstovnar, og somuleiðis rætt til danskan
útbúgvingarstuðul.
Neyðugt verður politiskt at samráðast um eina avtalu, sum tryggjar
hesi rættindi so væl sum gjørligt framyvir.
At fáa hesa avtalu er kanska tann størsta avbjóðingin, tá ið ræður
um undirvísing og mentan í sambandi við fullveldi. Metingar út frá
hagtølum hjá Stuðulsstovninum vísa, at útreiðslurnar, sum Statens
Uddannelsesstøtte árliga hevur av teimum uml. 1.500 lesandi føroyingunum,
eru uml. 63 mió. kr.
Sjálv útbúgvingin kostar eisini. Í 1996 gjørdu Norðurlond sínámillum
avtalu um javnbjóðis atgongd til hægri lestur. Avtalan ber við sær,
at Danmark, Finland, Svøríki og Noreg árliga rinda 22.000 kr. fyri
hvønn av teirra lesandi í hinum londunum, og hon gevur íslendingum
rætt at lesa ókeypis í hesum londum. Henda avtala fer úr gildi 31.
desember 1999, og væntandi verður gjørd nýggj avtala við broytingum.
Uppgávurnar og upphæddirnar eru tískil so stórar, at tørvur er á
eini lagaligari tillagingartíð, har viðurskiftini verða løgd í eina trygga
og nøktandi legu. Møguliga ber til at tryggja hetta við eini avtalu um,
at føroyingar og danir í skiftistíðini hava full rættindi hvør hjá øðrum.
Samstarv við danskar myndugleikar og stovnar
Samstarvsavtalur millum føroyskar og danskar stovnar eru nærum á
øllum undirvísingar- og mentanarøkjum.
Millum tær týdningarmestu avtalurnar kunnu hesar verða nevndar:
Um vinnu- og miðnámsútbúgvingar eru avtalur við danska Undirvísingarmálaráðið
um próvtøkur. Hesar avtalur eru grundarlagið undir,
at føroyskir næmingar kunnu verða tiknir upp til danskar útbúgvingar
á jøvnum føti við danskar næmingar.
Um útbúgvingarnar á Føroya Sjómansskúla og Maskinmeistaraskúlanum
er avtala millum Søfartsstyrelsen og Undirvísingar- og
mentamálastýrið. Avtalan snýr seg fyrst og fremst um danska góðkenning
av føroyskum prógvum, soleiðis at hesi fáa altjóða viðurkenning.
Søfartsstyrelsen veitir IMO, (International Maritime
Organization), trygd fyri, at tær føroysku útbúgvingarnar hava altjóða
dygd og lúka tey altjóða krøv, sum IMO setir. Tað er neyðugt, at IMO