hvítabók • fylgibind 2 fyrisiting - Løgmansskrivstovan

8 · Hvítabók – Fylgibind 2
lagingararbeiði, sum má verða gjørt, skal fullveldisætlanin setast í
verk.
Arbeiðið er skipað undir hvør sínum landsstýrismanni; men Løgmansskrivstovan
hevur saman við einum umboði fyri hvørt aðalstýri
samskipað tað, soleiðis at støði er tikið í einum felags leisti.
Tað hevur kortini ikki verið mett neyðugt at brúka tíð og pengar
upp á at tillaga formin í frágreiðingum til hvørja aðra, og talan er tí
um seks sjálvstøðugar partar, sum ikki eru heilt eins í formi. Men allir
bólkarnir hava hildið seg til og roynt at greitt tær uppgávur, sum
landsstýrismaðurin setti teimum.
Fyri at forða fyri misskiljingum í teirri politisku viðgerðini, vilja vit
í sambandi við framløguna gera vart við nøkur viðurskifti.
1) Lesarin eigur at hava í huga, at greiningin hevur tikið støði í verandi
viðurskiftum. Metingarnar av, hvussu nógv økini fara at kosta,
og hvussu nógvum starvsfólki tørvur verður á, tá tey gerast føroysk,
taka støðið í, at økini verða yvirtikin sum tey eru skipað nú – t.e.
aloftast eftir danskari fyrimynd.
Mint verður á, at tær skipanir, sum galda í Føroyum í dag, í mongum
førum byggja á danskar, búskaparligar og fyrisitingarligar fortreytir,
sum upprunaliga eru ætlaðar einum donskum tørvi. Tað er greitt,
at í einum fullveldi verður neyðugt við umskiping, samanlegging og
tillaging av stovnum og arbeiðsgongdum til føroysk viðurskifti – bæði
hvat viðvíkir fortreytum og tørvi. Hetta eigur at kunna hava við sær,
at umsitingin fer at kosta minni enn tað, sum tølini í hesum frágreiðingum
vísa.
2) Nógv av teimum økjum, sum her verða umrødd, eru yvirtikin eftir
§ 9 í heimastýrislógini. Har er skipanin formelt tann, at føroyingar
hava yvirtikið fyrisitingina av økjunum, men at staturin framvegis
hevur ein part av teirri fíggjarligu ábyrgdini. Við blokkstuðulskipanini
hevur staturin kortini givið heimastýrinum skylduna at rinda tann
partin av útreiðslunum, sum staturin hevur ábyrgdina av.
Blokkurin varð upprunaliga roknaður út soleiðis, at upphæddin
samsvaraði við tað, sum staturin hevði rindað á t.d. almanna- og
heilsuøkinum og undirvísingarøkinum. Stjórnin hevur sambært ríkislóg
ikki loyvi at rinda fyri øki, sum eru yvirtikin eftir § 2 í heimastýrislógini,
og tí er tað formelt framvegis so, at blokkurin bert fer til
§ 9-økini.
Men blokkurin verður ikki hildin fyri seg á fíggjarlógini. Reelt er í
dag talan um eina generella, árliga hækking av inntøkusíðu landskassans,
sum føroyskir myndugleikar ráða yvir. Tí ber illa til at gera
eina neyva greining av, hvar hesir pengar verða brúktir.