Temas de Patrimonio Cultural 20 Buenos Aires Gallega Inmigración ...

Buenos Aires Gallega. Inmigración, pasado y presentedispóñense en símbolos.¡Aquiles xugos sostendo as lámpadas, aquiles xugos da mesade traballo do P. Sarmento!Durante estes primeiros meses de 1948 desenvólvese a polémica darredor destesdous proxectos intelectuais. Filgueira argumenta que “fai un mes” podería ter aceptadoa petición de Otero, pero que unha vez aprobada a iniciativa no “Padre Sarmiento” xanon era posible. Ademáis, había un matiz nada inocente na idea apadriñada por SánchezCantón: “o vehículo expresivo non sería o galego”. Doutra banda, a previsión de autorespara as duas Historias é coincidente en varios nomes, pero tamén se perciben clarasdiferencias. Para Otero, alén do entusiasmo que lle provoca esta iniciativa que “vende lonxe”, resulta esencial que participen 11 colaboradores, entre os que “non podenfallar” Filgueira, X. Carro e F. Bouza-Brey. Ademáis, por suxerencia de Bós Aires, “oscolaboradores non poderemos figurar perante catro anos en ningunha historia xeral deGalicia”. Sería unha colaboración remunerada (25-30 pesetas por páxina) e, daquela,coa previsión de ser editada pola editorial Calpe, en Arxentina. Con todo, o lugar e casaeditora mudaron varias veces, pois tamén se pensou en facer a edición en Galicia.En troques, a proposta dos membros do “Padre Sarmiento”, é moito máis pluraldesde o punto de vista dos autores, coa presencia prevista de Montero Diaz, SánchezCantón, Luis Monteagudo, Casimiro Torres, Emilio Sáez, Luis Vázquez de Parga,F. Vázquez Saco, S. Portela Pazos ou Angel del Castillo, alén dos nomes comúns deCuevillas, Carro, Bouza, Filgueira, Ferro Couselo, Otero Pedrayo, Aquilino Iglesia,Chamoso Lamas e Fraguas. As diferencias non son só de autorías ou enfoque, senóntamén de natureza ideolóxica, pois son significativas as presencias no proxecto alentadopor Cantón e Filgueira de investigadores do CSIC, mesmo non residentes en Galicia,como é o caso de Montero Diaz, Sánchez Cantón, Vázquez de Parga ou Emilio Sáezque, ademáis, non só non foran membros do Seminario de Estudos Galegos, senón quemesmo tiñan sido duros críticos daquela institución.Otero insiste na necesidade de facer confluír os dous proxectos, mesmo propiciandounha xuntanza en Ourense que ten que ser aprazada en varias ocasións. Parececomo que ninguén quixese viaxar á capital auriense. Das dificultades que lle sobreviñeroné conscente Otero desde moi cedo, pois xa lle confesa a sua nai, en febreiro de 1948,que “si ellos [Filgueira e demáis] no pueden ya se hará con otros” (Cartas á nai, I, 489).E tal foi o que aconteceu, pero cun pequeño matiz. Otero, Cuevillas e Ferro aceptanparticipar no proxecto do “Padre Sarmiento” e o propio Otero chegou a remesar a suacolaboración para o volume terceiro da Galicia Histórica, correspondente ao séculoXVIII, pero isto non sucedeu á inversa, porque non consta que os membros do “PadreSarmiento” implicados na historia “americán” entregasen as suas contribucións. A Historiade Galiza foi, finalmente, obra básicamente do grupo ourensán (Otero, VicenteRisco, Floro Cuevillas, X.Lorenzo e X.Taboada Chivite), coas engádegas de PargaPondal, Luis Iglesias (moi breve) e Aquilino Iglesia Alvariño. Pola contra, o proxectodo “Padre Sarmiento”, proclamado en 1954 como “la tarea principal que el Institutotiene en marcha”, non chegou a se realizar máis que con algunhas publicacións parciaisaparecidas na colección de Bibliófilos Gallegos (obras de Fraguas ou de Portela Pazos).A explicación deste fracaso atópase case trinta anos máis tarde, no prefacio que escribe283