5502 ve 5510 Sayılı Kanunlara Göre - asmmmo

I – GENEL OLARAK ÇALIŞMASI YASAK OLANLARİç hukukumuzda çocukların çalıştırılmasına ilişkin düzenlemeler oldukçafazladır. Bu haliyle de dağınık bir yapıya işaret etmektedir. İş Kanunundayer alan yaş sınırlamaları, Borçlar Kanununda yada Umumi HıfzıssıhhaKanununda da yer almakta ancak çoğu kere birbirlerine paralellik arzetmemektedir.Diğer taraftan mevzuatımızda çocukların çalıştırılması bahsinde,bebeklerin çalıştırılma durumlarına ilişkin ayrıca bir düzenlemeyapılmamıştır.Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesinin 1.maddesinde, bu sözleşmeuyarınca çocuğa uygulanabilecek olan kanuna göre daha erken yaştareşit olma durumu hariç, 18 yaşına kadar olan her insan çocuk sayılmaktadır.Aynı sözleşmenin 32.maddesine göre çocuk; sağlığı, eğitimi ve gelişmesiaçısından tehlike teşkil eden işlere karşı korunma hakkına sahiptir.Devlet, işe kabul için asgari bir yaş sınırı tespit etmek ve çalışma koşullarınıdüzenlemek zorundadır.İLO’nun 1973 tarih ve 138 No’lu Asgari Yaş Sözleşmesi, asgari istihdamyaşının zorunlu eğitimin bittiği yaştan ve herhalde 15 yaşından küçük olmamasınıöngörmektedir. Gelişmiş ülkeler içinse bu yaş 14 olarak belirlenmiştir.Zararlı işlerde çalışma için daha yüksek bir yaş -18- sınırı getirilmiştir.Hafif işlerde ise 13-15 yaşlar arasındaki çocuklar çalıştırılabilecektir.Ülkemizde çocukların çalıştırılmasına ilişkin sınırlamalar daha çok yaşölçütüne göre yapılmıştır. Anayasamızın 50.maddesine göre çocuk; sağlığı,eğitimi ve gelişmesi açısından tehlike teşkil eden işlere karşı korunmahakkına sahiptir. Devlet, işe kabul için asgari bir yaş sınırı tespit etmek veçalışma koşullarını düzenlemek zorundadır. Anayasamızın 42.maddesinegöre ise kimse eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz.Bu başlık altında özellikle çocuk ve kadınlara ilişkin çalışma yasağı üzerindedurulacak ve bunların kanundan yada idari düzenlemelerden kaynaklananyasaklamalara rağmen çalışmaları durumunda sigortalı olaraksayılıp sayılmayacakları değerlendirilecektir.Ayrıca belli işlerde ruhsat almadançalışma hali de ele alınacaktır. Diğer taraftan açılması izne bağlı işyerlerinde,bu izin yada ruhsat alınmaksızın çalıştırılanların durumuna dadeğinilecektir. Esasen, çocuklara genelde belli bir yaşı dolduruncaya kadarçalışma/çalıştırma yasağı getirilmişken, kadınların ayrıca belli yerlerde çalışma/çalıştırmayasağı bulunmaktadır. Özellikle çalıştırma yaşı açısındankanunlarımızda bir bütünlük olmadığı görülmektedir.II –ÇALIŞMASI KANUN İLE YASAKLANANLARII .1 - İŞ KANUNUNDAKİ DÜZENLEMELERi) Çalıştırma yaşı ve çocukları çalıştırma yasağı: 4857 sayılı İş Kanununun71.maddesinde; onbeş yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması-Ankara SMMMOYeni Sosyal Güvenlik Uygulaması 79