5502 ve 5510 Sayılı Kanunlara Göre - asmmmo

Geçmiş dönemde hizmet akdi 506 sayılı Kanunda tanımlanmamış olduğuiçin yorum ile Borçlar Kanununa müracaat ediliyordu. Ancak 5510sayılı Kanunda hizmet akdi tanımlanmamış olmakla birlikte bu sefer ilgilikanunlara atıf yapılmıştır. Buna göre hizmet akdi, 818 sayılı BorçlarKanununda tanımlanan hizmet akdini ve iş mevzuatında tanımlanan işsözleşmesini veya hizmet akdini kapsamaktadır.(5510/3-11.md) Hizmetakdinin hem İş Kanunu hem de Borçlar Kanunundaki tanımlarına müracaatedilmesi bizce yerinde olmuştur. Zira, İş Kanunu kapsamında olmayansigortalıları(4857/4.md) kavrama adına yoruma dahi gerek kalmadanBorçlar Kanununa müracaat edilebilecektir.818 sayılı Borçlar Kanununun 313.maddesinde, “Hizmet akdi, bir mukaveledirki onunla işçi, muayyen veya gayri muayyen bir zamanda hizmetgörmeği ve iş sahibi dahi ona bir ücret vermeği taahhüt eder. Ücret, zamanitibariyle olmayıp yapılan işe göre verildiği takdirde dahi işçi muayyenveya gayri muayyen bir zaman için alınmış veya çalışmış oldukça, hizmetakdi yine mevcuttur; buna parça üzerine hizmet veya götürü hizmet denir.”şeklinde tanımlama yapılmıştır.4857 sayılı İş Kanununun 8.maddesinde ise, “İş sözleşmesi, bir tarafın(işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyiüstlenmesinden oluşan sözleşmedir.”şeklinde tanımlanmaktadır. Ancakbu tanımlamada zaman unsuruna yer verilmemiştir. Borçlar Kanunundakitanımlamada da bağımlı çalışmaya yer verilmediği anlaşılmaktadır. Bununlabirlikte, kullanılan kavramlar olarak “iş sözleşmesi” ya da “hizmetakdi” tercih edilmesine rağmen birbirlerinden çok da farklı olmadıklarınısöyleyebiliriz.Buna göre, işçi işverene emeğini sunup işi işverenin işyerinde ya da belirleyeceğibir yerde yaparken, işveren de emeğin kirası niteliğinde ücret ödeyecektir.Hizmet akdinin oluşumunda ücret belirleyici unsur değildir. Eğerkoşulları var ise ücretsiz çalışan kişi de sigortalı sayılabilir 4 . Hizmet akdini,konusu iş görme olan vekalet akdi, istisna akdi gibi diğer akitlerden ayıranözelliği ise, işçinin işverenin emir ve talimatı altında çalışmasıdır. Hizmetsözleşmesi belirli bir süre için yapılabileceği gibi süresiz de olabilir.I .1 .2 –İşverene ait işyerinde çalışmaHizmet akdi ile çalışanın iş görme borcunu işverene ait işyerinde yerinegetirmesi gerekmektedir. Ancak, buradaki işverene ait işyeri kavramınındar bir yorumla ele alınması yanıltıcı olabilir. Örneğin, fabrika binasınınfiziki sınırları tek başına işyeri olarak algılanmamalıdır. Bununla birlikte,işverenin emir ve talimatı altında işin gördürüldüğü yerlerde bu kapsamdadeğerlendirilmelidir. Hatta artık başka işverenlerin işyerlerinde bile işingörülmesi çalışanın sigortalılık niteliğini etkilememektedir.rının Değerlendirilmesi”, Yargıtayın İş Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2004, Başbakanlık Basımevi, Ankara2006, s:1-144 Y.21. HD. 29.06.1998, E:1998/4521, K:1998/4910; Y.10.HD. 15.06.1982, E:1992/2745, K:1992/661438Yeni Sosyal Güvenlik UygulamasıAnkara SMMMO