5502 ve 5510 Sayılı Kanunlara Göre - asmmmo

Günümüzde tüm Dünyada özellikle Avrupa Birliği’ne üye ülkelerin büyükbir bölümünde ağırlıklı olarak uygulanan, Bismarck Modeli(AvrupaModeli) olarak da adlandırılan sosyal sigorta modelinde ise, sosyal güvenlikhakkı kural olarak mesleki faaliyet ölçütüne bağlı olmaktadır. Kişilerbağımlı yada bağımsız çalışma statülerine göre kapsama alınmakta, sisteminfinansmanı esas olarak kazanca göre alınan sigorta primine dayanmaktadır12 .İleride açıklanacağı üzere, Türk Sosyal Güvenlik modeli “sosyal güvenlikreformundan” önce bu model ile uyum içerisindeyken, yeniden yapılanmasürecinde öngörülen modelin ise Kuzey Amerika modelini çağrıştırdığınısöyleyebiliriz.IV – SOSYAL GÜVENLİĞİN GELİŞİMİIV .1 – DÜNYADA SOSYAL GÜVENLİĞİN GELİŞİMİIV .1 .1 – Ortaya çıkışı ve kurumsallaşmasıSanayi devrimi öncesi süreçte insanların sosyal güvenlik ihtiyaçları büyükölçüde aile içerisinde giderilirken, sanayi devrimi sonrasında işgücü ihtiyacınaparalel olarak kırsal bölgelerden şehirlere göç ile geleneksel yapıiçinde kolaylıkla halledilen sosyal güvenli sorunları içinden çıkılmaz halegelmiş, “kendi kendime yardım sistemi” veya “doğal sosyal güvenlik düzeni”olarak adlandırılan düzen devrini tamamlamıştır 13 .Sanayi devrimi sonrası süreçte, sosyal sigorta sistemlerinin oluşturulmasıgereği ortaya çıkınca, öncelikli olarak iş kazaları ve meslek hastalıklarıriskleri sosyal korumaya alınmıştır. 1880’li yıllarda İtalya, Almanya, Fransave Danimarka’da bu amaçla yasalar çıkarılmıştır.Sosyal sigorta sistemi ilk kez Almanya’da 1880’li yıllarda çıkarılan yasalarlaoluşturulmuştur. XIX.yüzyılda başlayan sanayileşme hareketinin gelişmesiAlman milletine kudret ve zenginlik getirmişti. Fakat aynı zamandaişsizlik, hastalık ve yaşlılık sebebiyle geliri kesilen işçiler, giderek artan birhoşnutsuzluk içine girmeye başladılar. Bu ortamda güçlenen sosyalistlerekarşı bir tedbir olarak, Alman Şansölyesi Bismarck, 17 Kasım 1881 tarihlibir yazı ile Alman Parlamentosuna bütün Alman İmparatorluğunda uygulanacakzorunlu bir sosyal sigorta sistemini öngören bir kanun teklifi getirmiştir14 . Bismarck’ın bu amaçla Mecliste yaptığı imparatorluk açış konuşması,sosyal sigortanın bir tür Magna Carta’sı olarak adlandırılmaktadır 15 .İngiltere’de 1911 tarihinde ulusal sigorta yasası yürürlüğe girmiş, hastalıkve sakatlık sigortası ile birlikte Dünyada ilk kez işsizlik sigortası da düzen-Toplum, 2005/4, s:61-7612 GÜZEL, Ali: “Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Öngörülen Reform Mevcut Sorunlara Çözüm mü?”, Çalışma veToplum, 2005/4, s:61-7613 ŞAKAR, Müjdat: Sosyal Sigortalar Uygulaması, Der Yayınları, 7.Baskı, İstanbul 2004, s:20-2114 ŞAKAR, Müjdat: Sosyal Sigortalar Uygulaması, Der Yayınları, 7.Baskı, İstanbul 2004, s:2115 DİLİK, Sait: Sosyal Güvenlik, AÜ Basımevi, Ankara 1992, s:48-496Yeni Sosyal Güvenlik UygulamasıAnkara SMMMO