5502 ve 5510 Sayılı Kanunlara Göre - asmmmo

verilmiştir. Buradaki düzenlemenin 506 sayılı Kanunun mülga 99.maddesive 1479 sayılı Kanunun mülga 78.maddesi ile benzerlikler taşıdığını söyleyebiliriz.Hukuksal açıdan her iki kavramda, belli sürelerin geçirilmesi halinde hakve alacakların talep edilmeleri yönünde kısıtlama getirirler. Ancak aralarındadoğurdukları sonuçlar itibariyle büyük farklılıklar vardır. “Zamanaşımı”bir def’i olarak kabul edilmesine karşılık, “hak düşürücü süre” biritiraz’dır. Zamanaşımı def’i ileri sürülmedikçe hakim tarafından doğrudangöz önünde tutulmaz. Hak düşürücü süre ise hakim tarafından yargılamanınher aşamasında doğrudan göz önünde tutulur. Zamanaşımı süresininkesilmesi, durmasının mümkün olmasına karşın, hak düşürücü sürede böyle bir durum sözkonusu değildir. Zamanaşımının gerçekleştiği durumlarda,hakkın talep edilme olanağı bulunmamakta, hak düşürücü süredeise hakkın kendisi ortadan kalkmaktadır 16 .5510 sayılı Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde, iş kazası, meslekhastalığı, vazife malûllüğü ve ölüm hallerinde bağlanması gereken gelirve aylıkların, hakkın kazanıldığı tarihten itibaren beş yıl içinde istenmeyenkısmı zamanaşımına uğrar.(5540/97-1) Kuruma müracaat etmemeninhaklı bir sebebe dayandığını genel hükümlere göre ispat edenler hakkındaise, yukarıdaki hükümler uygulanmaz.(5510/97-2)Bu durumda Kurum,aradan beş yıl geçmiş olsa bile gelir ve aylıkları ödemeden kaçınamaz.Öte yandan, 5510 sayılı Kanuna göre bağlanan gelir ve aylıklarını tahakkukettirildiği tarihlerden itibaren aralıksız altı ay sonuna kadar tahsil etmeyenleringelir ve aylıkları, gelir ve aylık bağlanma şartlarının devam edipetmediğinin tespiti amacıyla durdurulur.(5510/97-4)Kısa vadeli sigorta kollarından ve ölüm sigortasından kazanılan diğerhaklar, hakkın doğduğu tarihten itibaren beş yıl içinde istenmezse (hak)düşer.(5510/97-3) Şu halde mahkeme, beş yıllık sürenin geçmiş olduğunugörevi gereği ve kendiliğinden göz önünde bulundurmakla yükümlüdür.Beş yıl içinde istenmediğinde düşecek olan haklar ise geçici iş göremezliködeneği, evlenme ve cenaze ödeneğidir.Belirtilsin ki; bu durumda Kurum düşmüş sigorta haklarını rücu yoluylailgililerden isteyemeyecektir. Dahası, düşmüş sosyal sigorta haklarınailişkin sosyal sigorta olaylarının tespiti de mahkemeden istenemez. Zirabu durumda sigortalı ve hak sahibi kimselerin böyle bir dava açmalarındahukuksal yararları yoktur 17 .Sigortalının sosyal sigorta hakkı da düştüğünegöre, sigortalı veya hak sahiplerince işveren aleyhine açılan tazminat davasındadüşen hak hükmedilecek tazminattan düşülmez 18 .16 ARASLI, Utkan: Sosyal Güvenlik ve Sosyal Sigortalar, Turhan Kitabevi, 2.Cilt, Ankara 2002, s:126117 ÇENBERCİ, Mustafa:Sosyal Sigortalar Kanunu Şerhi, Olgaç Matbaası, Ankara 1985, s:633-634; ASLANKÖYLÜ,Resul: Sosyal Sigortalar Kanunu Yorumu, Nurol Matbaacılık, Ankara 2003, s:92218 Y. 10. HD. 16.09.1975, E:1975/2116, K:1975/4723; ASLANKÖYLÜ, Resul: Sosyal Sigortalar Kanunu Yorumu, NurolMatbaacılık, Ankara 2003, s:925Ankara SMMMOYeni Sosyal Güvenlik Uygulaması 661