5502 ve 5510 Sayılı Kanunlara Göre - asmmmo

IV – YURTDIŞI BORÇLANMASIIV .1 – GENEL OLARAKYurtdışı borçlanması da bir tür hizmet borçlanmasıdır. Uzun yıllar yurtdışında çalıştıktan veya orada bulunduktan sonra ülkelerine dönmek zorundakalan ve ne çalıştıkları ülke ne de Türk mevzuatına göre yaşlılıkaylığına hak kazanma koşullarını yerine getirebilecek durumda olanlarısosyal güvenceye kavuşturmak, yurtdışı hizmet borçlanmasının birincilhedefidir 24 .Türk vatandaşlarının yurt dışında geçen hizmetlerinin sosyal güvenlikleriyönünden değerlendirilmesine başka bir söyleyişle “yurt dışı hizmetborçlanmasına” ilişkin ilk yasal düzenleme 30.05.1978 tarih ve 2147 sayılıKanunla yapılmış, yaklaşık yedi yıl süre ile yürürlükte olan bu Kanun,08.05.1985 tarih ve 3201 sayılı Yurtdışında Bulunan Türk VatandaşlarınınYurtdışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından DeğerlendirilmesiHakkında Kanunla 25 yürürlükten kaldırılmıştır.2147 sayılı Kanunun, yurda kesin dönüş koşulunu ihtiva etmemesi ve buyönüyle konunun istismar edilmesi gibi nedenlerle yürürlükten kaldırılarak“yurt dışı hizmet borçlanması” yeni esaslara bağlanmıştır. 3201 sayılıKanunun 12.maddesinde sözü edilen, Kanunun uygulanmasına ilişkinesasları düzenleyen, Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının YurtdışındaGeçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından DeğerlendirilmesiHakkında 3201 sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliği 26 yayımlanmıştır.IV .2 – BORÇLANMADAN YARARLANACAK OLANLAR3201 sayılı Kanunun 5754 sayılı Kanunla değişik birinci maddesine göre;Türk vatandaşlarının yurt dışında 18 yaşını doldurduktan sonra, Türkvatandaşı iken geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleriarasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ileyurt dışında ev kadını olarak geçen süreleri, bu Kanunda belirtilen sosyalgüvenlik kuruluşlarına prim ödenmemiş olması ve istekleri halinde, buKanun hükümlerine göre sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirilir.Anlaşılacağı üzere, yurtdışında geçen çalışma sürelerinin hem Türk vatandaşıiken hem de 18 yaşından sonra gerçekleşmiş olması ve borçlanmatalebinde bulunulduğu zaman bunun Türk vatandaşı olarak yapılması gerekir.Zira geçmiş dönemde, borçlanma sırasında Türk vatandaşı olmakyeterli sayılmakta, öncesi önem arz etmemekteydi. 27 Nitekim Yüksek Yargıbir kararında 28 ; Bulgaristan’dan göçmen olarak gelip Türk vatandaşlığınageçen kişinin, Bulgar vatandaşı olarak anılan ülkede geçen sürelerini 3201sayılı Kanun kapsamında borçlanabileceğini belirtmişti.24 BAŞTERZİ, Fatma: Yaşlılık Sigortası, TİSK Yayın No:275, Ankara 2006, s:21225 22.05.1985 tarih ve 18761 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.26 15.09.1985 tarih ve 18869 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.27 Y.10.HD. 18.06.1992, E:1992/2529, K:1992/6852; Y.10. HD. 26.03.1997, E:1987/1744, K:1987/173228 Y.10.HD. 17.02.2004, E:2004/355, K:2004/939Ankara SMMMOYeni Sosyal Güvenlik Uygulaması 149