5502 ve 5510 Sayılı Kanunlara Göre - asmmmo

Önceki bölümlerde gördüğümüz üzere sigortalılık yani sosyal sigortalılıkbir çalışma ilişkisinin sonucunda ortaya çıkmaktadır. Bu çalışma ise eylemliolmaktadır. Örneğin, hizmet akdi ile çalışanlar, bağımsız çalışanlar vekamu görevlisi olarak çalışanlar.Diğer taraftan kanunlarımızda açıkça fiili çalışma ilişkisine dayanmayansigortalılık, sigortalı hizmet süreleri düzenlendiği gibi bazen de çalışmailişkilerinin doğal sonucu olarak benzer sigortalı hizmet kazanımları ortayaçıkmaktadır. Örneğin, iş güvencesi kapsamında işe iadesine kararverilen sigortalı işçinin çalışmadan boşta geçen dört aya kadarki süreleri,sağlık sebepleriyle iş görmekten kaçınan sigortalı işçiye kaçındığı bu süreninücretinin ödenmesi ve sigortalı hizmetinden sayılması, çağrı üzerine işsözleşmesinde işveren sigortalı işçisini o ay ister çalıştırsın ister çalıştırmasınen azından haftalık 20 saatlik ücreti hak etmesi ve bu sürenin sigortalılığındansayılması gibi…Bu bölümde özellikle isteğe bağlı sigortalılık, hizmet borçlanmaları veyurtdışı borçlanması, fiili hizmet süresi zammı ile itibari hizmet süreleriüzerinde durulacaktır. Aşağıda görüleceği üzere, belirtilen şekilde fiili çalışmailişkisine dayanmayan bu sigortalı hizmet süreleri uzun vadeli sigortakolları açısından sigortalılık süresi/prim gün sayısı hesabında dikkatealınacaktır.I – İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIKI .1 - TARİHSEL GELİŞİMİZorunlu sigortalılığın dışında mülga 506 sayılı Kanunda isteğe bağlı sigortahalinin düzenlenmesinin, “sosyal sigortalara tabi işlerden ayrılanve malüllük- yaşlılık ve ölüm sigortalarını kendi istekleriyle devam ettirmekisteyen sigortalılara bu imkanın sağlanması suretiyle yaşlılık vemalüllüklerinde kendilerinin, ölümlerinde ise aile efradının müzayakayadüşmeleri önleneceği ve istikbal teminatına kavuşturulmuş olacakları”şeklindeki hükümet gerekçesine dayandırıldığı belirtilmektedir 1 .Fiilen çalışmış olanların sonradan çeşitli nedenlerle çalışamamaları halindeyararlanmaları için geliştirilmiş bir sosyal politika tedbiri olarak gündemegelen isteğe bağlı sigortalılığın uygulamada haksız yararlanımları da beraberindegetirdiği görülmüştür.İsteğe bağlı sigortalılığın daha öndeki dönemde tescil şartına bağlanmışolması uygulamada muvazaalı durumları da beraberinde getirmekteydi.Örneğin, tescil için hiç çalışmadığı halde zorunlu sigortalı gösterme halleridolayısıyla sahte sigortalılık vakaları artmış, bu amaçla, yani tescil içinfiilen çalışmadığı halde sigortalı gösterilme durumları yargıda da kabulgörmemiştir. 2 Zira bir kimsenin 506 sayılı Kanun anlamında zorunlu si-1 SÖZER, A.Nazım : Sosyal Sigorta İlişkisi, DEÜ Yayınları No:0906.AR.89.012.074, İzmir, 1991, s.412 Y.21.HD. 03.04.2000, E:2000/2446, K:2000/2509Ankara SMMMOYeni Sosyal Güvenlik Uygulaması 127