19.05.2013 Views

refranes en el calendario. propuesta de análisis y clasificación de ...

refranes en el calendario. propuesta de análisis y clasificación de ...

refranes en el calendario. propuesta de análisis y clasificación de ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

ENERO LA MESA-III 269<br />

LAS COMIDAS-2<br />

3-COMIDAS, MERIENDAS Y CENAS (2)<br />

03 A8.1.01/03 03 A1.1.03/13 01/02 1 1 P 0 16<br />

03 A1.1.13/05 01 A1.1b.03/16<br />

DI (B1c)<br />

EN (B1c)<br />

Crese <strong>el</strong> día, crese <strong>el</strong> frío,<br />

crese la mer<strong>en</strong>da <strong>de</strong> los fizhos<br />

Crece <strong>el</strong> día, crece <strong>el</strong> frío,<br />

crece la meri<strong>en</strong>da <strong>de</strong> los niños<br />

03 A8.1.01/04 1 1 A 2 20<br />

11<br />

EN (A1c) Enero, mes torr<strong>en</strong><strong>de</strong>ro*<br />

* Torrezno: El pedazo <strong>de</strong> la lunada que asamos, y díjose a torr<strong>en</strong>do, porque se tuesta y se asa <strong>en</strong><br />

<strong>el</strong> fuego, a difer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> lo <strong>de</strong>más d<strong>el</strong> tocino que se guisa o se cuece <strong>en</strong> la olla (COV: s. v.<br />

torrezno).<br />

* Torr<strong>en</strong>o o torr<strong>en</strong>do: Torrezno (LPCM).<br />

A. A pesar <strong>de</strong> que este refrán lo anotara García Lomas con la forma que introducimos como<br />

variante (V/1), hemos optado por pres<strong>en</strong>tarlo con la que figura <strong>en</strong> esta <strong>en</strong>trada. En efecto,<br />

algunos <strong>refranes</strong> <strong>de</strong> <strong>en</strong>ero alud<strong>en</strong> al proceso d<strong>el</strong> <strong>de</strong>shi<strong>el</strong>o (cf. En <strong>en</strong>ero se ll<strong>en</strong>an los v<strong>en</strong>eros [03<br />

A1.1.04/01]), pero consi<strong>de</strong>rando la proced<strong>en</strong>cia norteña d<strong>el</strong> refrán, no parece que sea <strong>el</strong><br />

aspecto que mejor cuadre para caracterizar a este frío mes d<strong>el</strong> año. Mejor sería r<strong>el</strong>acionar <strong>el</strong><br />

refrán con la alusión a la lic<strong>en</strong>cia que este mes conce<strong>de</strong> para banquetearse. Un hombre<br />

s<strong>en</strong>tado a la mesa atiborrada <strong>de</strong> manjares fue una <strong>de</strong> las formas más frecu<strong>en</strong>tes <strong>de</strong><br />

repres<strong>en</strong>tar a este mes (ver n.º 1). El torrezno, por otra parte, constituye uno <strong>de</strong> los típicos<br />

productos invernales (ver <strong>en</strong> la col. <strong>de</strong> INVIERNO: LA MESA / El torrezno, y <strong>en</strong> esta<br />

misma sección “El tocino y <strong>el</strong> torrezno”). Las marzas son una modalidad <strong>de</strong> cantos<br />

tradicionales <strong>en</strong>tonados por cuadrillas <strong>de</strong> mozos santan<strong>de</strong>rinos. Cantando <strong>de</strong> casa <strong>en</strong> casa<br />

reclaman a cambio obsequios y alim<strong>en</strong>tos, a modo <strong>de</strong> aguinaldo. De hecho, estas rondas<br />

su<strong>el</strong><strong>en</strong> c<strong>el</strong>ebrarse <strong>en</strong> fechas navi<strong>de</strong>ñas. El mozo que se <strong>en</strong>carga <strong>de</strong> portar la cesta <strong>en</strong> que se<br />

introduc<strong>en</strong> las viandas y obsequios donados por <strong>el</strong> vecindario recibe <strong>el</strong> nombre <strong>de</strong><br />

“torr<strong>en</strong><strong>de</strong>ro” o “torreznero”.<br />

F. refranerocast<strong>el</strong>lano.com/Refranes2E.htm.<br />

V/1 Enero, mes torr<strong>en</strong>tero (LPCM, s. v. <strong>en</strong>ero = GE: 54a).<br />

03 A8.1.01/05 1 2 B 2 20<br />

11<br />

7-EN (A1b) San Julián <strong>de</strong> bu<strong>en</strong>a estr<strong>en</strong>a*, bu<strong>en</strong>a comida y mejor c<strong>en</strong>a<br />

* Estr<strong>en</strong>a: Es <strong>el</strong> aguinaldo y pres<strong>en</strong>te que se da al principio d<strong>el</strong> año, <strong>de</strong> aqu<strong>el</strong>las cosas que son<br />

<strong>de</strong> comer, y se apercib<strong>en</strong> <strong>en</strong>tonces para la provisión d<strong>el</strong> año; y porque esto se hace <strong>en</strong><br />

reconocimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> superioridad, como <strong>el</strong> vasallo al señor, <strong>el</strong> cli<strong>en</strong>te a su patrono, llamaron los<br />

latinos a los hombres principales señores y varones estr<strong>en</strong>uos, porque los <strong>de</strong>más inferiores y<br />

vasallos los estr<strong>en</strong>an, trayéndoles estos pres<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> reconocimi<strong>en</strong>to. “Sed audi quid Hadrianus<br />

Iunius in principio suorum emblematum Arnobio Cob<strong>el</strong>io scribat: «Ianuarii cal<strong>en</strong>das anni auspicis largi<strong>en</strong>dis<br />

str<strong>en</strong>is sacravit antiquitas, atque ea consuetudo iam in<strong>de</strong> a Tatio Sabinorum rege in posteritatem transmissa<br />

est, quem verb<strong>en</strong>as f<strong>el</strong>icis arboris ex luco str<strong>en</strong>iae <strong>de</strong>ae novi anni auspices primum accepisse. Autor est<br />

Symmachus»”, etc.<br />

1253

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!