Werke. Kritische Gesamtausgabe. [Hrsg. von J.K.F. ... - Maarten Luther

Opcrationes in Psalmos. 1519—1521. 421et voratores quam operatores, ut mihi omnium sit miraculorum niaximiuii,liomines uuo anno ali posse ex iis, quae proveniuut, imnio credo, i)rovt'ntii,somues iuvisibili miraculo assidue aiigeri non aliter, quam panes Christusmultiplicavit in Euaugelio. Atque hanc gratiam referre debemus acceptanr5 Komanae tyrannidi, quae suis legibus aliud non fecit, quam ut ociosorumdevorantiumque homiuum ubique superaret numerus sub specie religionis etnomine Ecelesiae, Essetque uuum in Ecclesia negocium avaritia, rapacitas,exactio, sicut est dies haec. Quid ergo miramur, Turcas aut ludaeos opulentosesse? Laboratur enim apud eos, apud nos voratur.lu Diximus autem et supra ps. v., Eos, qui veritatem syncere non docent,sed suis traditionibus animas illaqueant, in scripturis appellari 'canes insaturabiles','avaros', 'guttur patens', 'devoratores domorum', 'animalia ventris','quorum deus venter est\ Ubi enim non pascunt mentem, reliquum est, utsolum pascant ventrem, ubi non quaerunt quae dei sunt, quaeraut quae sua15 sunt, et ubi non sapiuut quae sursum sunt, sapiant quae super terram sunt.Ubi autem pastores tales sunt nee syncere quae dei sunt docent, necesse estinttl). 14,defectu verbi dei talis sit populus, qualis est sacerdos, sicut Isaias solet 3cf. a4, ü.dicere, et omnes quaeraut quae sua sunt, ut Paulus dicit, donec in populo i.Gov. iu,24.aliud non sit quam mutua rapina, avaritia, dolus, vis, iniuria, et ut hie dici-20 tur, devoratio populi dei, donec antiqui illius populi mores repraeseutent,Isaiae Ivi. 'Omnes declinaverunt in viam suam, unusquisque ad avaritiam 3cf. se, ii.suam, a sunmio usque ad novissimum'. Et Hiere. viij. 'A miuimo usque admaximum omnes avaritiam sequuntur\ Interim tarnen uihilominus iactentiustitias et virtutes, doceant tractentque leges tum civiles tum ecclesiasticas,17 ff.3""- s, lo.25 quibus ins et iustitia putantur administrari. Deinde moralia et summas virtutumvitiorumque praediceut. Sic enim et illi faciebant, ut ibidem Hie-5cr. 8, ii.remias prosequitur dicens 'Et sanabant contritiones populi mei ad iguominiamdicentes: pax, pax, cum non esset pax'. Sicut videmus hodie per dioceses,mouasteria, collegia avaritiam furere, et tarnen multa iuterim bona (sicuti3u putant) doceri et fieri. Quare pulchre haec duo coniungit 'Üperantur iui-(juitatem et devorant plebera', quod sint avari et tamen bona operari autsaltem humanitatis (ut vocant) officia vel paucis exhibere videntur, cum fides,quae dei cultus est, iuxta avaritiam, quae Idolorum cultus est, consistt^rene(jueat. Ita excaecat eos malitia, ut utrunque non videant, sicut dicit35 'Nonne cognoscent?'Igitur ad locum avaritiae pertinet hie versus, immo avaritiac ))eriphrasisest 'devorare plebem propter escam panis', quaiem necesse est essecommunem vitam omnium, qui fiducia dei vacui 'filii diffidentiac" vocantur,apud Paulum Colo. iij. 'Mortificate nicmbra vestra, quae sunt super terram, (£oi. s, 5 f.40 fornicationem, immunditiam, libldinem, concupiscentiam malam, avaritiam,27 d. A