inostrani kapital kao faktor razvoja zemalja - Ekonomski fakultet u ...

Dr Ljubodrag Savić, v.prof. *
STRANE DIREKTNE INVESTICIJE KAO FAKTOR
DINAMIČNOG RAZVOJA SRBIJE
Rezime: U epohi globalizacije strane direktne investicije postaju jedan od najvažnijih
faktora razvoja zemlje. Premeštanjem delova kompanije u zemlje sa jeftinijom radnom
snagom, „mekšim“ radnim zakonodavstvom i dinamičnim širenjem domaćeg tržišta,
transnacionalne kompanije zadržavaju stečene konkurentske prednosti. Prilivom SDI i
dolaskom vodećih multinacionalnih kompanija, značajnu korist ostvaruju i zemlje u
razvoju. Pre svega smanjije se ogromna nezaposlenost, ali i obezbeđuje savremena tehnika
i tehnologija, bolja organizacija, upravljanje i olakšava izvoz na treća tržišta.
U prvoj deceniji XXI veka, stope rasta GDP-a u Srbiji su bile relativno visoke, ali
nedovoljne da obezbede značajniji porast životnog standarda i napuštanje uskog kruga
najsiromašnijih zemalja Evrope. Srpski koncept razvoja, temeljen na visokom uvozu,
enormnom rastu spoljne zaduženosti i neefikasnoj privatizacijiji je značajno deformisao
privrednu strukturu. Dinamičan rast su zabeležile delatnosti saobraćaja, trgovine,
finansijskih usluga i osiguranja, koje su bile usko povezane sa realizacijom ogromnog
uvoza (18,3 milijarde dolara u 2007. godini), dok je razvoj realnog sektora privrede -
industrije i poljporivrede - u potpunosti izostao.
Priliv stranih direktnih investicija u Srbiju u poslednjoj deceniji je bio skroman. On
se uglavnom vezivao za kupovinu preduzeća u procesu privatizacije, dok su tzv. greenfield
investicije skoro u potpunosti izostale. Po visini priliva stranih direktnih investicija po glavi
stanovnika, Srbija pripada grupi najslabije rangiranih zemljama u tranziciji. Koji su
najvažniji razlozi zašto je izostao veći priliv stranih investicija u Srbiji? Da li su politička
nestabilnost, kosovska neizvesnost i nedovoljno jasna evropska orijentacija ključni faktori?
Srbija mora da poboljša ukupan ambijent za veći, kontinuirani i stabilan priliv stranih
direktnih investicija?
Ključne reči: strane direktne investicije, globalizacija, razvoj
FOREIGN DIRECT INVESTMENTS AS A FACTOR FOR DYNAMIC
DEVELOPMENT OF SERBIA
Summary: In globalization era, foreign direct investments are becoming one of the
most important development factors in each country. By transfering parts of companies in
countries which have lower labor force costs, „softer“ labour legislative and dynamic
growth of domestic market, multinational corporations are holding competetive advantages
in their hands. Developing countries also have significant benefit from foreign direct
investments flow in and from entrance of multinational corporations on their market. In the
first place, huge unemployment is being reduced, but, modern technologie and techniques,
* Ekonomski fakultet, Beograd
95