inostrani kapital kao faktor razvoja zemalja - Ekonomski fakultet u ...

egional (or international) arrangement. On the other side, it become clear that fiscal
policies of home and host country are interconnected and such kind of connection
determine the behavior of multinational corporations. Providing that, the aim of this paper
is to indicate on the importance of using fiscal incentives as an instrument for attracting
foreign direct investment in potential host country. Whereas the results of recent studies
have shown that some multinational corporations enjoy unequal large fiscal benefits in
form of fiscal discount, in this paper we will perform not only the benefit analysis from
providing fiscal incentives, but also the costs analysis exposed by the host country.
168
Key words: investment incentives, effectiveness of fiscal incentives, foreign direct
investment.
Uvod
U većini zemalja koje sa uspehom privlače i ostvaruju koristi od priliva
izvozno orijentisanih stranih direktnih investicija, pružanje posebnih olakšica
predstavlja sastavni element politike zemlje domaćina prema stranim direktnih
investicijama. Pružanje investicionih olakšica predstavlja jedan od metoda za
privlačenje stranih direktnih investicija, mada se o njihovoj efektivnosti i
efikasnosti dosta raspravljalo u naučnim krugovima. Postoje brojni argumenti za i
protiv investicionih olakšica. U suštini, preko olakšica zemlja domaćin nastoji da
maksimalno apsorbuje koristi koje prate aktivnosti inostranih investitora, kao što su
znanje, menadžerska iskustva, tehnološke prednosti itd. Pružanje olakšica, kao što
su redukcija poreza, finansijski podsticaji i smanjena kontrola, u cilju privlačenja
što većih tokova stranih direktnih investicija, ekonomski je opravdano u nekim
slučajevima, gde [3, str.3]:
• tržišni nedostaci onemogućavaju ostvarivanje normalnih prinosa na
investicije inostranih investitora,
• postoje dodatne, indirektne koristi, tehnološke eksternalije ili spillover efekti
koje odbacuju strane direktne investicije, a koje se ne mogu zahvatiti
privatnim prinosima i mogu rezultirati u one nivoe inostranih investicija koji
su suboptimalni sa aspekta zemlje domaćina, i
• budući da zemlje u razvoju i zemlje u tranziciji imaju ograničen pristup
eksternim izvorima finansiranja, privlačenje stranih direktnih investicija
postaje strategija finansiranja privrednog rasta.
Međutim, troškovna efikasnost investicionih olakšica se mora pažljivo
procenti. Neke od njih mogu privući primarno kratkoročno, profitno orijentisane ili
strane direktne investicije motivisane niskim troškovima. Veoma često davanjem
posebnih investicionih olakšica, vlade zemalja domaćina ne ostvaruju željene
ciljeve, budući da je ponekad veoma teško proceniti kada će se i gde eventualne
eksternalije dogoditi. Oportunitetni troškovi alternativnog korišćenja sredstava